Βρίσκεται στα ανατολικά όρια της Π.Ε. Πέλλας, σε υψόμετρο 30 μέτρων από την επιφάνεια της θάλασσας. Η έκταση του είναι 26 τετραγωνικά χιλιόμετρα. Το χωριό συνδέεται με τη Θεσσαλονίκη με αστική συγκοινωνία.
Το Πλατανόρεμα, ένα μικρό ποτάμι που πηγάζει από το όρος Πάικο, καθώς ρέει προς τη θάλασσα, διασχίζει την αγροτική περιοχή των Αθύρων.
Ιστορία
Το παλιό όνομα του χωριού ήταν "Μπόζετς" (η λέξη "μπάζε" σημαίνει Θεέ μου). Το 1926 μετονομάσθηκαν σε Άθυρα από την ομώνυμη θέση της Ανατολικής Θράκης, που στα χρόνια της Τουρκοκρατίας ονομαζόταν "Μπουγιούκ Τσεκμετζέ" ή απλά "Τεκμετζέ".
Από τον Τσεκμετζέ (τα Άθυρα) κατάγονται οι "Τσεκμετζελιώτες" του χωριού.
Τα Άθυρα της Ανατολικής Θράκης στ' αρχαία χρόνια ονομάζονταν "Αθύρας". "Αθύρας" λεγόταν και ο ποταμός, που από τα βόρεια κυλούσε τα νερά του μέχρι τη λίμνη Αθύρα. Από τη λίμνη τα νερά χύνονταν στον κόλπο Αθύρα, στην Προποντίδα, δηλαδή ποταμός, λίμνη, κωμόπολη και κόλπος μοιράζονταν το ίδιο όνομα.
Μπόζετς και Μποζιτσιανοί
Στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα οι Μποζιτσιανοί δεν έμειναν "με σταυρωμένα τα χέρια". Με μπροστάρηδες τον ιερέα του χωριού Παπα-Δημήτρη Οικονόμου και τη δασκάλα Ευθαλία, αντέδρασαν ενάντια στους Εξαρχικούς κομιτατζήδες. Ενημέρωσαν την ελληνική κυβέρνηση και τον ελληνικό λαό της ελεύθερης Ελλάδας, της Κρήτης και της Κύπρου. Δημιούργησαν "Επιτροπή Άμυνας Μπόζετς", που εντάχτηκε στην περιφερειακή "Επιτροπή Άμυνας Γιαννιτσών". Οι Κομιτατζήδες δολοφόνησαν τους Μποζιτσιανούς Μακεδονομάχους Θεόδωρο Οικονόμου (Παπαδημητρίου), Άγγελο Γιάντση, Λάζαρο Δήμτσα, Θεόδωρο Σαμαρά, Γιάννο Δήμτσα και Γιάννη Καρζάκη.
Ο ελληνικός στρατός εισήλθε στο "Μπόζετς" στις 22 Οκτωβρίου 1912, δύο η μέρες μετά τη Μάχη των Γιαννιτσών.
Οι Πρόσφυγες
Στην περίοδο 1923-1926 οι Μποζιτσιανοί, γεννημένοι σ' αυτή τη γη (γηγενείς) και ριζωμένοι σ' αυτόν τον τόπο (εντόπιοι ή ντόπιοι), υποδέχτηκαν με κατανόηση, συμπόνια και ανθρωπιά τους πρόσφυγες.
Οι πρόσφυγες των Αθύρων ήρθαν από την Ανατολική Θράκη και τον Πόντο. Συγκεκριμένα ήρθαν:
α. Από τα Άθυρα, το Γαρδά και το Κάλλιο (ή Καλλιώ) της περιοχής Κωνσταντινούπολης - Μέτρων (Τσατάλτζας).
β. Από το Νεοχώρι της χερσονήσου Καλλιπόλεως,
γ. Από το "Κιουπλί" Έβρου και δ. Από το "Κουλίκ" του "Άκνταγ Ματέν" του Πόντου.
Στη δεκαετία 1948 -1958 εγκαταστάθηκαν στα Άθυρα έξι μεγάλες οικογένειες Σαρακατσάνων.
Μεγάλη προσφορά των Μποζιτσιωτών στο χωριό τους υπήρξε και η ανέγερση του "Ιερού Ναού Αναλήψεως του Κυρίου". Ο ναός αυτός οικοδομήθηκε μέσα σε μια τριετία (1912 - 1914) από τους Μποζιτσιανούς και μόνο, που πρόσφεραν για το σκοπό αυτό χρήματα, υλικά, εργασία, "ιδρώτα και αίμα". Άνδρες και γυναίκες δούλεψαν, ακούραστα, και χάρισαν στο χωριό τους ωραιότατο ναό, μεγάλη και θαυμαστή εκκλησία. Αυτή την εκκλησία βρήκαν οι Πρόσφυγες, όταν ήρθαν εδώ στα 1923, 1924, 1926. Και σ' αυτήν εναπόθεσαν τις ιερές εικόνες, τα ιερά σκεύη και τα ιερά βιβλία, που έφεραν από τις παλιές πατρίδες τους. Ήδη, πολλά απ' αυτά βρίσκονται στον καινούριο ναό.
Το 1993, όταν, άρχισε να λειτουργεί ο νέος ιερός Ναός Αθύρων, με άδεια του Μητροπολίτη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας, η τόσο ιστορική αυτή εκκλησία κατεδαφίστηκε.
Τα Άθυρα σήμερα
Η πολιτιστική και κοινωνική ζωή αναπτύσσονται γύρω από τον τοπικό πολιτιστικό σύλλογο, ο οποίος έχει οργανώσει χορευτικά τμήματα, τμήμα μουσικής, τμήμα θεάτρου, λειτουργεί τράπεζα αίματος, αναπαριστά λαϊκά έθιμα. Συμμετέχει ενεργά στη διοργάνωση του κύκλου τριήμερων εκδηλώσεων "Αθυριώτικα" (26-28/7).
Από τα Άθυρα κατάγεται ο Πέτρος Δ. Θεοχαρίδης, συγγραφέας του βιβλίου "ΑΘΥΡΑ ΚΑΙ ΑΘΥΡΙΩΤΕΣ" (ΔΡΑΜΑΤΑ ΚΑΙ ΘΑΜΑΤΑ ΣΤΟΝ 20ο ΑΙΩΝΑ) και βραβευμένος από την Ακαδημία Αθηνών.
Το χωριό διαθέτει νηπιαγωγείο, 6/θέσιο δημοτικό σχολείο, ένα Κέντρο Δημιουργικής Απασχόλησης Παιδιών (Κ.Δ.Α.Π.), Παιδικό Σταθμό, ενώ έχει μια εκκλησία: Τον Ιερό Ναό Αναλήψεως του Σωτήρος. Μάλιστα, φέτος, την Μεγάλη Πέμπτη ''ΝΙΠΤΗΡΟΣ'', ξεκίνησε ένα καινούργιο έθιμο με πρωτεργάτη τον Αρχιμανδρίτη Γεώργιο Μασαλντζή, εφημέριο πού Ιερουργεί στον Ιερό Ναό Αναλήψεως του Σωτήρος Αθύρων ΄΄.
Βασική ασχολία των κατοίκων είναι οι αγροτοκαλλιέργειες με κυριότερη αυτή του βαμβακιού, ενώ καλλιεργούνται και κηπευτικά, όπως π.χ. λάχανα, κουνουπίδια, καρπούζια και μπρόκολα. Καθώς επίσης και η κτηνοτροφία (σε μικρότερο βαθμό) αποτελεί οικονομικό έσοδο για κάποιες οικογένειες.
Πρόεδρος του Τοπικού Συμβουλίου της Κοινότητας Αθύρων είναι ο Γιώργος Χουρμουζιάδης. Μέλη είναι οι: Δημήτρης Ριζόπουλος (αντικατέστησε τον αείμνηστο Πέτρο Παναγιωτίδη) και η Χριστίνα Τριανταφυλίδου.
Στον «Καποδιστριακό» δήμο Πέλλας διετέλεσαν δήμαρχοι οι -καταγόμενοι από τα Άθυρα- Σαράντης Μουχτάρης (κοινοτάρχης από το 1995 έως και το 1998 και δήμαρχος από το 1999 έως και το 2002) και Απόστολος Τσαλταφερίδης (2007-2010).
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Μη διστάσετε να προσθέσετε σχόλια στο δημοσίευμα που σας ενδιαφέρει.
Η εφημερίδα karatzova.com ενθαρρύνει τη δημόσια έκφραση των αναγνωστών της εφόσον τηρούνται οι βασικοί κανόνες δημοσιότητας που ορίζουν οι ελληνικοί νόμοι. Τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή.