Η Καρυδιά (παλ. Τέχοβο) είναι κτισμένη σε πλαγιά του Bόρα-Καϊμάκτσαλάν και απέχει μόλις 12χλμ απο την Έδεσσα. Το χωριό είναι κτισμένο σε μια χαράδρα γεμάτη οξυές και τα σπίτια ακολουθούν την λαϊκή Μακεδονική αρχιτεκτονική και είναι χτισμένα με πέτρες της περιοχής στο ισόγειο και τούβλο στο επάνω όροφο, στηριζόμενα σε πελεκητά καστανίσια δοκάρια μιας και τα περισσότερα ήταν δίπατα με τζάκι, πουλάτα (σήμερα ο γνωστός ημιυπαίθριος), κυράλι που έβλεπε τον βοριά (αποθήκη – ψυγείο).
Η ιστορία του χωριού είναι μεγάλη και χάνεται στον χρόνο ...
Προς τιμήν του Μακεδονομάχου ήρωα Τέλλου Αγαπηνού (Καπετάν Άγρα), Ανθυπολοχαγού του πεζικού από το Ναύπλιο (1881-1907), ο οποίος απαγχονίστηκε στο χωριό από κομιτατζήδες στις 7 Ιουνίου 1907 στους κλώνους μιας καρυδιάς, το χωριό μετονομάστηκε από Τέχοβο σε Καρυδιά, ενώ το γειτονικό χωριό Βλάντοβο, όπου και ετάφη, μετονομάσθηκε σε Άγρα.
Κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 οι κάτοικοι της Kαρυδιάς, συμμετείχαν ενεργά. Διακρίθηκε μάλιστα, σώμα Τεχοβιτών που πολέμησε στη Νάουσα το 1822 υπό τον οπλαρχηγό Ιωάννη Παπαρέσκα.
Η ύπαρξη όμως του χωριού αυτού και η σπουδαιότητά του μαρτυρείται από τους αρχαίους χρόνους με την ανακάλυψη της οχυρωματικής θέσης στην Τούμπα Κιρκάλοβα και ευρήματα ρωμαϊκών και ελληνιστικών χρόνων όπου πιθανότατα σχετίζεται με την Αρχαία Εγνατία Οδό. Έτσι εξηγείται γιατί στο χωριό είχε πάρα πολλά χάνια έως τις αρχές του 20ου αιώνα. Τα χάνια αυτά στα οποία λειτουργούσαν και ως μικρά μαγαζάκια πουλούσαν αλάτι, ζάχαρη και ότι δεν μπορούσαν να παράγουν οι αυτάρκεις σε μεγάλο βαθμό κάτοικοι του τόπου.
Στο κεντρικό χωριό το Τέχοβο κτίζεται και η εκκλησία στην πλατεία του χωριού η οποία χρονολογείται πολύ πριν τον 17ο αι. Επίσης διατηρήθηκε το παζάρι του Τεχόβου και μάλιστα έρχονταν και από άλλα χωριά όπως από την Παναγίτσα (Οσλοβο), Τούρκοι να πουλήσουν πετμέζι, Βλάχοι να πουλήσουν ζώα.
Η Καρυδιά αποτελούσε κομβικό σημείο ως πέρασμα για τα κοπάδια που πήγαιναν στο Καϊμάκτσαλάν και προς τα χωριά Κορυφή (Ρόντιβο) και Σαρακηνούς (Σαρακίνοβο). Λόγω της κτηνοτροφίας και του πλούτου σε γαλακτοκομικά προϊόντα στο χωριό λειτουργούσε και τυροκομείο (μπατσίλο). Η διατήρηση των προϊόντων αυτών γινόταν σε βαρέλια μέσα σε τυρόγαλα. Ακόμη υπήρχαν σε όλες τις ανατολικές πλαγιές αμπέλια για κρασιά, τσίπουρα αλλά και πετμέζια. Η ζωή ήταν απλή και είχε θέση για όλους ... ακόμη και για την γάτα που βολευόταν κάτω από το τραπέζι.
Στην περιοχή Κλάτνιτζ (πηγές) όπου υπήρχαν και οι νερόμυλοι του χωριού ο παπάς του χωριού ρίχνει το σταυρό την περίοδο των Θεοφανείων. Οι νέοι του χωριού με το σταυρό μαζί μεταφέρουν την ευλογία και παράλληλα δίνουν λίγο αγιασμό σε κάθε σπίτι του χωριού και αμείβονται με αυγά, κάστανα, καρύδια και στις μέρες και με μπαξίσι (μικρό χρηματικό ποσό).
Ακόμη και σήμερα οι περισσότεροι κάτοικοι αυτής της περιοχής της Έδεσσας έλκουν την καταγωγή τους από την Καρυδιά. Επειδή η ξύλευση κάποια στιγμή έχασε την παλιά της αίγλη αλλά και λόγω σταδιακών απαγορεύσεων από το κράτος οι Καρυδιώτες στράφηκαν μόνιμα σε επαγγέλματα που έκαναν και παλαιότερα σε περιοδική βάση και έγιναν Μαστόροι, Τεχνίτες, Οικοδόμοι, Πετράδες. Αυτό βέβαια φαίνεται και στα ίδια τους τα σπίτια. Στο χωριό είχε και δύο μύλους οι οποίοι κινούνται από το ποτάμι που διασχίζει την Καρυδιά την Ρέκατα όπως την αποκαλούν οι ντόπιοι.
Σήμερα το χωριό είναι ιδανικό για πεζοπορίες ακολουθώντας την κυκλική διαδρομή περί του χωριού και βλέποντας το μέσα στην χαράδρα η οποία δημιουργήθηκε από το ποτάμι το οποίο πηγάζει από το Καϊμάκτσαλαν και φουσκώνει την άνοιξη. Επίσης υπέροχη πεζοπορία γίνεται στην περιοχή Σφέτι Ράνγκιου όπου υπάρχει το παλιό παρεκκλήσι του Αρχαγγέλου Μιχαήλ και υπόστεγο για υπέροχα πικ-νικ με καταπληκτική θέα του χωριού, της λίμνης και των σχεδόν πάντα χιονισμένων κορυφών του Καϊμάκτσαλαν. Την καλύτερη θέα μπορείτε να την αντικρίσετε από την Αραμίιτσκι Κάμιν (Η πέτρα των Ληστών) πίνοντας νεράκι από την ομώνυμη πηγή (Αραμίιτσκα Τσέσμα).
Κάθε χρόνο 26 Ιουλίου είναι το πανηγύρι του χωριού το οποίο στήνεται στην πλατεία με παραδοσιακή τοπική Μακεδονική μουσική και τραγούδια. Τα χάλκινα πνευστά δίνουν το καλύτερο τους εαυτό και αν παρευρεθείτε δεν θα γλιτώσετε εύκολα από τα κεράσματα των ντόπιων. Να σημειωθεί ότι η Καρυδιά είχε και έχει χορευτές με φοβερή επιδεξιότητα στους Μακεδονικούς χορούς. Σήμερα χορευτές του χωριού διδάσκουν ή πλαισιώνουν τα γνωστότερα χορευτικά συγκροτήματα της περιοχής.
Ένα ακόμη ωραίο εκκλησάκι βρίσκεται στο Κόστενο όπου στις 21 Μαΐου Κωσταντίνου και Ελένης γίνεται πανηγύρι στον ομώνυμο ναό σε μια φανταστική τοποθεσία με το Καϊμάκτσαλάν και της λίμνης Άγρα.
Στις 23 Δεκεμβρίου γίνεται το Κόλιντα Μπάμπω (Κάλαντα Γιαγιά) με φωτιά στην πλατεία, όργανα και εδέσματα. Τελευταία Κυριακή της Αποκριάς γίνεται το έθιμο της συγχώρεσης όπου οι μικροί ζητάνε συγνώμη από τους μεγαλύτερους και ακολουθεί το έθιμο της Λάμκας με το κρεμαστό βραστό αυγό που διασκεδάζει μικρούς και μεγάλους έως σήμερα.
Αναμφισβήτητα το πιο άγνωστο μέρος και από τα πιο όμορφα είναι το δάσος της Καρυδιάς το οποίο αποτελεί ιδιοκτησία του χωριού. Οξυές, βελανιδιές συνθέτουν ένα μαγικό τοπίο με φόντο τις κορυφογραμμές του Καϊμάκτσαλάν. Χαμηλά μπροστά από την σημερινή λίμνη του Αγρα υπάρχει ένα κάμπος γεμάτος σήμερα κυρίως με κερασιές. Εξαιρετικά είναι τα κεράσια της Καρυδιάς με τις καλύτερες ποικιλίες από τα Τραγανά Εδέσσης ή «Ρούπκα», τα περίφημα Κεράσια Βοδενών.
Σήμερα το χωριό βρίσκεται πολύ κοντά στο Χιονοδρομικό Κέντρο του Καϊμακτσαλάν (μόλις 17χλμ με ασφαλτόδρομο εξαιρετικής ποιότητας) και πολύ κοντά στον Αγιο Αθανάσιο, στα Λουτρά Πόζαρ και στην Έδεσσα και λειτουργούν όλο τον χρόνο παραδοσιακοί ξενώνες, καφενεία.
Ο ΑΓΙΟΣ ΓΕΩΡΓΙΟΣ
Πρόκειται για την παλιά εκκλησία στο κέντρο του χωριού η οποία έχει κατασκευασθεί πρίν το 1850 και η οποία κρύβεται (δυστυχώς) πίσω από την νέα εκκλησία της Αγίας Παρασκευής. Είναι τρίκλιτη βασιλική, με λιθοδομή πάχους 80 εκ. με δύο εισόδους στην νότια και δυτική πλευρά. Η κεραμοσκεπής εκκλησία έχει και κωδωνοστάσιο. Διαθέτει γυναικωνίτη στην είσοδο του ναού και αξιόλογο τέμπλο το οποίο είναι επίχρυσο. Ξεχωρίζει η αγιογραφία της πλατυτέρας ενώ οι παλαιότερες τοιχογραφίες καθώς και πολλές εικόνες έχουν αντικατασταθεί. Ο ναός αποτελεί κόσμημα στην πλατεία του σημερινού χωριού και περιμένει την σταδιακή αποκατάστασή του (έχουν προχωρήσει οι εργασίες) στην αρχική του μορφή.
Η ΑΓΙΑ ΠΑΡΑΣΚΕΥΗ
Η εκκλησία βρίσκεται στην περιοχή Σφέτα Πέτκα και χρονολογείται προ του 1817. Είναι μια μονόχωρη εκκλησία με λιθοδομή πάχους 60 εκ. με τετράριχτη στέγη με κεραμίδια. Στο εσωτερικό υπήρχαν φορητές εικόνες μεταξύ αυτών και η Αγία Παρασκευή (1817), οι Άγιοι Ευθύμιος και Χαράλαμπος, Η Παναγία η Θεομήτωρ, ο Χριστός ο Άγιος Ιωάννης ο Πρόδρομος κα ιδιότυπης τέχνης ζωγραφισμένες με απλή τέχνη. Σήμερα διατηρείται σε μορφή μη επισκέψιμη ενώ δίπλα έχει κτιστεί μεγαλύτερο εκκλησάκι την δεκαετία του ’70.
ΕΚΘΕΣΗ ΜΑΚΕΔΟΝΙΚΟΥ ΑΓΩΝΑ – ΚΕΝΤΡΟ ΠΑΡΑΔΟΣΙΑΚΩΝ ΤΕΧΝΩΝ
Στις αρχές του 20αι τα χωριά της Ορεινής Πέλλας συμμετείχαν στις προσπάθειες για την απελευθέρωση της Μακεδονίας και της ενσωμάτωσης στην Ελλάδα. Η περίοδος του Μακεδονικού αγώνα χαρακτηρίστηκε από σκληρούς αγώνες μεταξύ των κομιτάτων με στόχο την ελευθερία. Παρά πολλοί είναι οι ντόπιοι αγωνιστές που συμμετείχαν στην προσπάθεια αυτή προκειμένου να δουν τα χωριά και τις ιδιαίτερες τους πατρίδες ελεύθερες. Εκατοντάδες άνθρωποι του άμαχου κυρίως πληθυσμού θυσιάστηκαν την περίοδο εκείνη τις περισσότερες φορές άδικα.
Σήμερα στο Κέντρο Παραδοσιακών Τεχνών Καρυδιάς στεγάζεται η Έκθεση για το Μακεδονικό Αγώνα με εκθέματα & ενθυμήματα από όλες τις πλευρές που ενεπλάκησαν στη διαμάχη δημιουργώντας μεγάλες απώλειες στο ανθρώπινο κεφάλαιο.
(πηγή: edessacity.gr)
Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Καρυδιάς είναι ο Πέτρος Πασιαλής και μέλη του Τοπικού Συμβουλίου οι: Ευάγγελος Κώτσιου και Ελένη Πούπτση.
Μια καρυδιά κουβαλά την ιστορία του Μακεδονικού Αγώνα
Το δέντρο σύμβολο του χωριού της Καρυδιάς, στο οποίο κομιτατζήδες κρέμασαν τους Μακεδονομάχους Καπετάν Άγρα και Αντώνη Μίγκα, συντηρήθηκε και μεταφέρθηκε στο μουσείο.Πριν από εκατόν δώδεκα χρόνια οι Βούλγαροι κομιτατζήδες κρέμασαν πάνω στο ξύλο της καρυδιάς τους Μακεδονομάχους Καπετάν Άγρα και Αντώνη Μίγκα. Τότε η καρυδιά αυτή ήταν ένα ζωντανό δέντρο, που έγινε και ζωντανό μνημείο έξω από το χωριό που φέρει το όνομά της («Καρυδιά»), στην ευρύτερη περιοχή της Έδεσσας. Κάποια χρόνια αργότερα το δέντρο ολοκλήρωσε τον κύκλο της ζωής του, όμως οι κάτοικοι της περιοχής φρόντισαν να διασωθεί για να θυμίζει την ιστορία του τόπου και να αποτελέσει σημείο αναφοράς της.
«Ο κορμός της καρυδιάς βρισκόταν στο δημαρχείο όταν ανέλαβα το 2011» δηλώνει στο ΑΠΕ – ΜΠΕ ο δήμαρχος Έδεσσας, Δημήτρης Γιάννου. Ο ίδιος αναφέρει ότι το ξύλο της υπέστη φθορές λόγω του χρόνου και του σκόρου και έτσι μεταφέρθηκε στο «Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Καρυδιάς». Τον τελευταίο μήνα τη συντήρησή του ανέλαβαν ειδικό συνεργείο καλογριών – συντηρητριών που εδρεύει στο Ιερό Ησυχαστήριο «Το Γενέσιον της Θεοτόκου» στο Πανόραμα Θεσσαλονίκης, στο οποίο λειτουργεί ένα από τα πιο εξειδικευμένα εργαστήρια συντήρησης ιερών εικόνων της Ελλάδος. Λόγω του όγκου και της ιστορικής σημασίας του κορμού της καρυδιάς οι καλόγριες – συντηρήτριες συνεργάστηκαν στενά με τους ομότιμους καθηγητές Δασολογίας και Φυσικού Περιβάλλοντος του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης, Ηλία Βουλγαρίδη και Ιωάννη Φιλίππου.
Η διαδικασία ήταν δύσκολη και περιλάμβανε τον καθαρισμό της επιφάνειας, την αέρια και υγρή απεντόμωση και τη στερέωση του ξύλου με συνθετικές ρητίνες. Στην όλη διαδικασία πρωτοστάτησαν, άλλωστε, τα μέλη του «Συλλόγου Απογόνων Μακεδονομάχων Εδέσσης-Αλμωπίας».
«Ο κορμός της καρυδιάς αυτής είναι ένα αυθεντικό σημείο αναφοράς για τον τόπο μας, το οποίο όμως έπρεπε να συντηρηθεί για να αποκατασταθούν οι φθορές που υπέστη από τον χρόνο και για να προστατευθεί από περιβαλλοντικούς παράγοντες που καταστρέφουν το ξύλο» σημειώνει ο κ. Γιάννου και προσθέτει: «θα ήταν μεγάλη παράλειψη να μην το συντηρήσουμε, να μην το κρατήσουμε σαν ενθύμιο, να μην διατηρήσουμε αυτό το κομμάτι της ιστορίας που έχουμε στα χέρια μας».
Μετά τη διαδικασία συντήρησης ο κορμός της καρυδιάς μεταφέρθηκε και πάλι στο «Μουσείο Μακεδονικού Αγώνα Καρυδιάς», όπου ο επισκέπτης μπορεί, μεταξύ άλλων, να δει τις στολές των Μακεδονομάχων, τα παράσημά τους, εικόνες, κειμήλια του Μακεδονικού Αγώνα αλλά και τα γενεαλογικά δέντρα των αγωνιστών που, όπως τονίζει ο κ. Γιάννου, δεν ήταν μόνο από τη Μακεδονία αλλά ακόμη και από την Κρήτη και τους Γαργαλιάνους.
Πηγή: makthes.gr
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Μη διστάσετε να προσθέσετε σχόλια στο δημοσίευμα που σας ενδιαφέρει.
Η εφημερίδα karatzova.com ενθαρρύνει τη δημόσια έκφραση των αναγνωστών της εφόσον τηρούνται οι βασικοί κανόνες δημοσιότητας που ορίζουν οι ελληνικοί νόμοι. Τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή.