Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Αγωνιστών Απελευθέρωσης της Αριδαίας (βίντεο)

Τα αποκαλυπτήρια του Μνημείου Αγωνιστών Απελευθέρωσης της Αριδαίας πραγματοποιήθηκαν το απόγευμα της Δευτέρας στη συμβολή των οδών Αγίου Νικάνδρου και Χρυσοστόμου Σμύρνης. 

Κάτω από συνεχή βροχόπτωση στην επιμνημόσυνη δέηση χοροστάτησε ο Θεοφιλέστατος Επίσκοπος Αλμωπίας Στέφανος και ακολούθησαν τα αποκαλυπτήρια από τον Δήμαρχο Αλμωπίας Νίκο Παρούτογλου και τον Αντιπεριφερειάρχη Πέλλας Δάνη Τζαμτζή, ομιλίες - χαιρετισμοί και κατάθεση στεφάνων. 

Ο Δήμαρχος Αλμωπίας Νίκος Παρούτογλου σε ανάρτησή του για την τελετή αναφέρει: 

Το μνημείο του Παπανίκανδρου και των πρωτοπαλίκαρών του ,είναι απο σήμερα αναπόσπαστο κομμάτι της ιστορίας μας.

Σήμερα αποκαταστάθηκε αν οχι το σημαντικότερο, ένα απο τα πιο σημαντικά κομμάτια της ιστορίας του τόπου μας.

Σήμερα στείλαμε ένα ηχηρό μήνυμα ενότητας. 

Η απόφαση για την κατασκευή του μνημείου ηταν ομόφωνη,  αλλά η συμβολή των δυο πρώην δημάρχων Δημήτρη Μπίνου και Χρήστου Μπίνου, ήταν κάτι περισσότερο από καθοριστική. 

Στην ομιλία μου,  ανέφερα τα εξής:

Φίλες και φίλοι  

Στέκομαι σήμερα εδώ μπροστά σας με ιδιαίτερο σεβασμό και πλούσια συναισθήματα, απέναντι σε αυτούς που εμπνεύστηκαν, αγωνίστηκαν και θυσιάστηκαν για εμάς. 

Τότε το 1912,ο αγώνας για ελευθερία ήταν ζητούμενο!

Σημερα,113 χρόνια μετά αποτελεί αυτονόητο!

Στην μεταπολιτευτική Ελλάδα, βιώνουμε  μια σταθερή δημοκρατική διαδρομή!

Πρόκειται για ένα αυτονόητο, που ιστορικά δεν ήταν καθόλου δεδομένο.

Μιλάμε συνεπώς για ένα επίτευγμα και μια κληρονομιά.

Κληρονομιά από αυτούς που σήμερα  με σεβασμό τιμούμε!

Αρκεί μια ματιά στην ιστορία του Ελληνικού κράτους, για να θυμηθεί κανείς ότι κάθε ένα από τα αυτονόητα της εποχής, δόθηκαν αγώνες!

Αυτοί οι αγώνες έχουν και τη σφραγίδα των αγωνιστών των μακεδονικών αγώνων.

Ταυτόχρονα αποτελούν ψηφίδες και συγχρόνως  θεμέλια, της σημερινής δημοκρατίας μας.

Η απελευθέρωση της Αλμωπίας το Νοέμβρη του 1912,δεν θα ήταν μια απλή διαδικασία, εάν δεν υπήρχαν ο Νίκανδρος Παπαϊωάννου και τα πρωτοπαλίκαρά του.

Με εκείνους τους αγώνες, η περιοχή κέρδισε τη θέση της στη σωστή πλευρά της Ιστορίας.

Αυτές τις ιστορικές μνήμες τιμούμε σήμερα, μέσα από το μνημείο στους πρωταγωνιστές και απελευθερωτές της Καρατζόβας.

Ένα μνημείο αφιερωμένο στον Παπά Νίκανδρο και τα πρωτοπαλίκαρά του.

 Ο Νίκανδρος Παπαϊωάννου γεννήθηκε στις 12 Μαρτίου 1877 στο Μεγάλο Βογιαλίκι, χωριό του Καβακλί της Ανατολικής Ρωμυλίας.

Το κοσμικό του όνομα ήταν Αναστάσιος.

Τελείωσε το δημοτικό και την Αστική Σχολή της πατρίδας του και στη συνέχεια  εργάστηκε ως δάσκαλος στο χωριό του και στη Χάλκη της Δωδεκανήσου.

 Σπούδασε στην Ιερά Θεολογική Σχολή και στις 23 Φεβρουαρίου 1900 εγγράφηκε στη Νομική του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Μυήθηκε στην οργάνωση Εθνική Άμυνα.

Ενώ βρισκόταν στις επί πτυχίω εξετάσεις, εγκατέλειψε την Νομική για να λάβει μέρος στον Μακεδονικό Αγώνα.

Μετακινήθηκε στο χωριό Καρυές στην Βόρεια Θράκη για να εργαστεί ως δάσκαλος και διευθυντής του σχολείου του χωριού εως το 1906.

 Εκεί το 1903 δημιούργησε το Ελληνικόν Φιλανθρωπικόν Αδελφάτον «Η Καρυάτις Άρτεμις», το οποίο είχε σαν κύριο στόχο την στήριξη των ελληνοπαίδων και του σχολείου.

Ο Παπαϊωάννου πέρασε από τις Καρυές και την Δοϊράνη, ως δάσκαλος και πράκτορας μαζί. 

Το 1908, κατ’ απαίτηση του Αθανασίου Εξαδάκτυλου, αλλά και της Εθνικής Άμυνας, χειροτονήθηκε ιερέας (παίρνοντας το μοναχικό όνομα Νίκανδρος) και στάλθηκε ως Αρχιερατικός Επίτροπος και ειδικός Πράκτορας του ελληνικού κράτους στην Καρατζόβα.

Εδώ ο Παπαϊωάννου ανέπτυξε μεγάλη θρησκευτική και εθνική δράση.

 Παράλληλα με τα ιερατικά του καθήκοντα, αναδιοργάνωσε και συντόνισε τις τοπικές αντάρτικες ομάδες, οι οποίες είχαν δεχθεί βαρύ ηθικό πλήγμα με τον θάνατο του Καπετάν Γαρέφη και φρόντιζε για την ασφάλεια των πατριαρχικών χωριών της περιοχής που δέχονταν ισχυρή πίεση από τους κομιτατζήδες και ταυτόχρονα από τους Νεότουρκους.

 Ο Παπαϊωάννου σχημάτισε δικό του αντάρτικο σώμα, αποτελούμενο από 20 άνδρες: 14 από το Μπάχοβο (σήμερα Πρόμαχοι) και 6 από το Τσερνέσοβο (Γαρέφειο). 

Έτσι, έγινε ο θρύλος της περιοχής ευλογώντας, εμψυχώνοντας και προστατεύοντας τους κατοίκους.

Τα ονόματα των παλληκαριών του, όσα έχουν διασωθεί είναι: 

Βέσκος Τσώτσος, Αμπάρης Ιωάννης, Λιάλιος Τραϊανός, Μιλτιάδης Πέτρος, Τζάκος Δημήτριος, Μπίνος Αναστάσιος, Αναστασιάδης Γεώργιος, Αναστασιάδης Χρήστος, Νικολάου Χρήστος, Ίτσκος Τραϊανός, Παλιούρης Μιχαήλ, Κουβάτσης Ευστάθιος και Σιώπης Γεώργιος.

Με το ξέσπασμα του Α΄ Βαλκανικού Πολέμου, ο Παπαϊωάννου ουσιαστικά «διέσωσε» τον χριστιανικό πληθυσμό της περιοχής, παρουσιάζοντας με ευφυή τρόπο τις τοπικές Ελληνικές αντάρτικες ομάδες κατά πολύ περισσότερες απ' ότι στη πραγματικότητα, προκαλώντας το φόβο και την εύκολη υποταγή των Οθωμανών.

Στις 21 Οκτωβρίου, ο Παπαϊωάννου μετέβη στην ήδη απελευθερωμένη Έδεσσα, ζητώντας μικρό στρατιωτικό τμήμα, το οποίο θα καταλάμβανε την Καρατζόβα από τους Τούρκους.

Στις 27 Οκτωβρίου έφυγε από την Έδεσσα και το ίδιο βράδυ ήρθε στο Μπάχοβο.

Ως επικεφαλής του σώματός του ο Παπαϊωάννου, αφόπλισε τον Οθωμανικό πληθυσμό και κατέλαβε την Καρατζόβα, μπαίνοντας στην Αριδαία οπλισμένος και μεταμφιεσμένος με τα παλληκάρια του σε Τούρκους στρατιώτες και υψώνοντας την ελληνική σημαία στο διοικητήριο, με τους καπεταναίους Θάνο Σόρτση και Αργύριο Κιτάνο.

 Μια εβδομάδα μετά, με τις παραινέσεις του Παπαϊωάννου και τη μεσολάβηση του λοχαγού Εξαδάκτυλου, ελήφθη η απόφαση, κι ένα τάγμα υπό τον ταγματάρχη Ιωάννη Σταματόπουλο, έφθασε στην Αριδαία την 4η Νοεμβρίου 1912, ημέρα κατά την οποία εορτάζεται η απελευθέρωση της πόλης.

Κατά τη διάρκεια του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου, ο Παπαϊωάννου συνελήφθη από Γερμανούς στρατιώτες της Καρατζόβας, που τον παρέδωσαν στους Βούλγαρους, οι οποίοι τον οδήγησαν σε βουλγαρικές φυλακές των Σκοπίων και τον καταδίκασαν σε θάνατο.

 Γλίτωσε την εκτέλεση, χάρη στην μεσολάβηση της βασιλικής οικογένειας της Ελλάδας, στον Κάιζερ.

Το 1932 εγκαταστάθηκε μόνιμα στα Γιαννιτσά, όπου ζούσαν συγγενείς και μεγάλο μέρος συμπατριωτών του.

 Έμενε σε σπίτι επί της οδού Αδελφών Παπαϊωάννου, κοντά στην οικογένεια της ανιψιάς του, το οποίο τους είχε παραχωρήσει. 

Το 1939, για λόγους υγείας, παραιτήθηκε από τη θέση του Αρχιερατικού Επιτρόπου Αλμωπίας και αποσύρθηκε στη συνοικία Αγία Παρασκευή, που του ανήκε ως ακίνητο από το κράτος, για τους αγώνες του ως Μακεδονομάχος. 

Εκτός αυτού, του παραχωρήθηκαν και 200 στρέμματα καλλιεργήσιμης γης από την αποξηραμένη λίμνη των Γιαννιτσών, τα οποία όμως δώρισε στην Επιτροπή Αποκατάστασης Προσφύγων, για να την μοιράσει στους πρόσφυγες ακτήμονες.

 Επίσης του παραχωρήθηκε οικόπεδο στις ανατολικές παρυφές της πόλης των Γιαννιτσών, όπου εντός του υψωνόταν Οθωμανικό τέμενος. 

Το 1948 Ο παπά-Νίκανδρος το μετέτρεψε σε εκκλησία, την Αγία Παρασκευή, προς ανάμνηση παλαιότερου ομώνυμου ναού που υπήρχε στο ίδιο μέρος τα βυζαντινά χρόνια αλλά μετατράπηκε σε Μουσουλμανικό κτίσμα από τους Τούρκους. 

Το 1951 δώρισε το ναό, το αγίασμα και το οικόπεδο στην Ιερά Μητρόπολη Εδέσσης, Πέλλης και Αλμωπίας.

Στην Γερμανική Κατοχή, ο Παπαϊωάννου συνελήφθη ξανά από Ναζί της περιοχής των Γιαννιτσών και τοπικούς συνεργάτες τους, μεταφέρθηκε στην Κοζάνη με εντολή για εκτέλεση, αλλά σώθηκε από συμπατριώτες του κατά τη διάρκεια της διαδρομής.

Ο Νίκανδρος Παπαϊωάννου απεβίωσε στις 5 Μάϊου 1966, σε ηλικία 89 ετών, και ενταφιάστηκε στο νεκροταφείο της Αγίας Παρασκευής.

Αγαπητοί συνδημότες.

Φίλες και φίλοι.

Εκείνη την περίοδο των μακεδονικών αγώνων, αλλά και την ιστορική μας διαδρομή, ηρθε η ώρα να την αναδείξουμε πολλαπλασιαστικά.

Η Αλμωπία περικλείει πλουσιότατη ιστορική και πολιτιστική κληρονομιά. 

Μαζί με τον φυσικό πλούτο, ο τουρισμός των παραστάσεων μπορεί να αποτελέσει συμπληρωματικό, πλην όμως καθοριστικό παράγοντα στην οικονομική εξέλιξη της περιοχής.

Αυτό που απομένει, είναι να συγκροτήσουμε το σχέδιο με συγκεκριμένους προσανατολισμούς, όχι στο διηνεκές, αλλά σε οριοθετημένο χρονικό ορίζοντα.

Μέσα από κοινωνική συμμετοχή και εξαντλητική διαβούλευση.

Θέλουμε οι πολίτες να αποτελέσουν την προωθητική δύναμη, σε ένα σχέδιο για το μέλλον.

Επαναλαμβάνω διαρκώς την άποψη για τον Δήμο συνέχειας.

Έτσι σε αυτή την διαδρομή υπάρχει πλούτος απόψεων και καταγραφών, όπως των δυο πρώην δημάρχων που συνέβαλλαν καθοριστικά στην κατασκευή αυτού του μνημείου.

Του Χρήστου Μπίνου με το πλούσιο  συγγραφικό του έργο, καθώς και του Δημήτρη του Μπίνου μέσα από την επαναλαμβανόμενη εγκυρότητα της  αρθρογραφίας του.

Αυτόν τον δρόμο θα ακολουθήσουμε από κοινού, με στόχο την προοπτική.

Μπορούμε τιμώντας σήμερα τους ελευθερωτές της Αλμωπίας, να χαράξουμε ταυτόχρονα και μια νέα σελίδα κοινών αγώνων, αυτήν τη φορά όμως, για την ουσιαστική ανάπτυξη της περιοχής.

Σας ευχαριστώ.

Αθάνατοι...