Γαλατάδες: Η παραγωγή και εμπορία σπαραγγιού, ορόσημο στην εξέλιξη του χωριού

Οι Γαλατάδες είναι χωριό της Περιφερειακής Ενότητας Πέλλας, πρώην έδρα του δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου και νυν έδρα της ομώνυμης Δημοτικής Ενότητας του δήμου Πέλλας. Η Ενορία τους χωριού είναι αφιερωμένη στον Άγιο Αθανάσιο.
Οι Γαλατάδες βρίσκονται νοτιοανατολικά της Έδεσσας σε απόσταση 26 χλμ. από το κέντρο της και νοτιοδυτικά των Γιαννιτσών σε απόσταση 13χλμ. από το κέντρο τους.

Ο οικισμός

Ο οικισμός των Γαλατάδων είναι ένας από τους παλαιότερους της περιοχής, όπως βεβαιώνεται από την Εκκλησία του Αγίου Αθανασίου, η οποία πιθανότατα οικοδομήθηκε προ του 19ου αιώνα. Οι Γαλατάδες οικοδομήθηκαν σε υψόμετρο ώστε να προστατεύονται από τις πλημμύρες του Βάλτου. Έτσι, όταν το 1979 πλημμύρισε η περιοχή από το νερό του ποταμού Μογλενίτσα, οι Γαλατάδες έδειχναν σαν νησί σε λίμνη.

Ονομασία

Η παλιά ονομασία των Γαλατάδων ήταν Καδίνοβο. Το όνομα οφείλεται σε έναν Οθωμανό καδή (δικαστής), ο οποίος κατοικούσε στο χωριό.  Το Καδίνοβο αναγνωρίστηκε ως κοινότητα στις 28-6-1918 με έδρα την Καρυώτισσα και περιελάμβανε τους οικισμούς Μπαρίνοβο (Λιπαρό), Πρίσνα (Κρύα Βρύση), Πλούγκαρ (δεν υπάρχει σήμερα), Καρυώτισσα και Λοζάνοβο (Παλαίφυτο). Σύμφωνα με την απογραφή του 1920 το Καδίνοβο είχε 390 κατοίκους, οι οποίοι ασχολούνταν με τη γεωργία και την κτηνοτροφία.

Ιστορία

Σημαντική ήταν η συμβολή τους στη διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα, κατά τον οποίο οι χωριανοί Μακεδονομάχοι των οικογενειών Στογιαννίδη και Χαρισιάδη συγκεντρώνονταν στο σπίτι του Νασιρίδη και υπό την ηγεσία του οπλαρχηγού Γκόνου Γιώτα, οργάνωναν τη δράση τους κατά των Βουλγάρων. Ο πατέρας του οπλαρχηγού Γκόνου Γιώτα, καταγόταν από τους Γαλατάδες και ο ίδιος είχε καλύβα-ορμητήριο στο Βάλτο, στη θέση Πρίσνα. Κατά την απελευθέρωση του χωριού στις 18-10-1912 οι Οθωμανοί σκότωσαν δύο έφιππους Έλληνες στρατιώτες. Οι κάτοικοι τους έθαψαν με ευλάβεια και αφιέρωσαν ηρώο στη μνήμη τους. Το 1924 εγκαταστάθηκαν πρόσφυγες από το χωριό Εξαμήλι της χερσονήσου της Καλλιπόλεως. 
Η μετονομασία σε Γαλατάδες οφείλεται στη σημαντική παραγωγή γάλατος, καθώς και στον κάμπο που προσφερόταν ως βοσκοτόπι 9.000 βοοειδών και ακόμη περισσότερων αιγοπροβάτων. 
Οι Γαλατάδες αναγνωρίστηκαν ως αυτόνομη κοινότητα στις 25-8-1933. Στην απογραφή του 1928 ο πληθυσμός άγγιζε τους 846 κατοίκους, το 1940 τους  1286 κατοίκους, το 1961 τους 1684 και το 1991 τους 2039. Σήμερα, ο πληθυσμός τους είναι 2.300 κατοίκους.
Στους Γαλατάδες λειτουργούσε σχολείο από τα τέλη του 19ου αιώνα με πρώτο δάσκαλο, όπως αναφέρουν οι κάτοικοι, το Χρήστο Δούμη, ενώ από πολύ νωρίς λειτούργησε ιατρείο με ιατρό τον Τσέλιο από τη Θεσσαλονίκη. Μετά την αποξήρανση της λίμνης Γιαννιτσών, οι κάτοικοι του οικισμού Πλούγκαρ εγκατέλειψαν το χωριό και εγκαταστάθηκαν στους Γαλατάδες και την Κρύα Βρύση.
Η ιστορία των Γαλατάδων άλλαξε ριζικά τα τελευταία 35 χρόνια. Η εισαγωγή της καλλιέργειας του σπαραγγιού από τον Φ. Γκράτσιο το 1970 αποτελεί ορόσημο στην εξέλιξη του χωριού. Η επιτυχής καλλιέργεια και η ανώτερη ποιότητα παραγωγής σπαραγγιού, μετέτρεψαν τους Γαλατάδες σε κέντρο  παραγωγής και εμπορίας του ελληνικού σπαραγγιού και πρωτοπόρο στην εξαγωγή του σε χώρες της Ευρώπης.

Το χωριό σήμερα...

Οι κάτοικοί του είναι κυρίως γεωργοί και όπως προαναφέραμε, αποτελεί τον πυρήνα παραγωγής σπαραγγιών στην Ελλάδα. Στην είσοδο του χωριού υπάρχει πλατεία αφιερωμένη στον Φιλοποίμην Γκράτσιο, τον άνθρωπο που έφερε τη φυτεία του σπαραγγιού στους Γαλατάδες, στις αρχές της δεκαετίας του '70 και συντέλεσε στην ανάπτυξη αυτού του τόπου.
Διασχίζοντας τον κεντρικό δρόμο του χωριού, συναντάμε τις εγκαταστάσεις του Πολιτιστικού Συλλόγου "Φίλιππος" Γαλατάδων. Στο παλιό Δημαρχιακό κτίριο λειτουργούν το ΚΑΠΗ, το Ιατρείο και η ΔΕΑΜΑ. Δίπλα του βρίσκεται το σύγχρονο κτίριο του Δημαρχιακού Μεγάρου, έδρα και καρδιά του Δήμου Μεγάλου Αλεξάνδρου, όπου στεγάζονται όλες οι υπηρεσίες του Δήμου. Πίσω από το Δημαρχείο βρίσκονται ο Παιδικός Σταθμός και το Νηπιαγωγείο. Συνεχίζοντας το δρόμο προς Κρύα Βρύση, συναντάμε το πάρκο έκτασης 50 στρεμμάτων, το οποίο αναπλάστηκε πρόσφατα, με πλακοστρώσεις, δεντροφυτεύσεις και παιδική χαρά για τα παιδιά. Απέναντι, βρίσκεται το κτίριο του Δημοτικού Σχολείου, στον ίδιο αύλιο χώρο με τον Ιερό Ναό Αγίου Αθανασίου.
Στην δεξιά πλευρά του δρόμου, υπάρχει γήπεδο μπάσκετ που λειτουργεί και σαν χώρος πολιτιστικών εκδηλώσεων. Σε μικρή απόσταση, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του Αγροτικού Συνεταιρισμού Γαλατάδων, ενός από τους δυναμικότερους της περιοχής, με ψυγεία και διαλογητήρια, για τη διακίνηση σπαραγγιών στο εξωτερικό και ροδάκινων στις μεταποιητικές μονάδες της περιοχής. Βγαίνοντας από το χωριό, στα δεξιά βρίσκονται οι αθλητικές εγκαταστάσεις της ποδοσφαιρικής ομάδας «Ολυμπιακού Γαλατάδων».

Πρόεδρος της Τοπικής Κοινότητας Γαλατάδων είναι ο Κωνσταντίνος Τσόλκας.