Παναγιώτης Χανός: «Η συγγραφή του “Ερωτευμένου Καίσαρα” ήταν για μένα μια πρόκληση κι ένα προσωπικό στοίχημα»

Συνέντευξη στον Δημήτρη Μπουλουσάκη

 Από το δράμα των προσφύγων στη Λέσβο του σήμερα και τον αόρατο πόλεμο των κατασκόπων στις δύο πλευρές του Αιγαίου, ο συντοπίτης μας συγγραφέας- δημοσιογράφος Παναγιώτης Χανός ξεκίνησε ένα περιπετειώδες "ταξίδι γνωριμίας" με το Βυζάντιο. Σ΄ αυτό το "ταξίδι" μας παίρνει συνεπιβάτες...

Στην συνέντευξη που έδωσε στην Η.Ε. karatzova.com ενόψει της παρουσίασης του βιβλίου του «Ερωτευμένος Καίσαρ» στα Γιαννιτσά την ερχόμενη Κυριακή, σημειώνει ότι «επεδίωξε η πλοκή του βιβλίου να είναι συναρπαστική, να έχει ανατροπές, περιπέτεια και πολύ δράση, ώστε να μην μπορεί να προβλέψει ο αναγνώστης τι τον περιμένει στην επόμενη σελίδα που θα διαβάσει».

Για τον Παναγιώτη Χανό «ο έρωτας είναι ο Αθάνατος γι' αυτό και πάντοτε ήταν, είναι και θα είναι ο αδυσώπητος εχθρός κάθε απολυταρχίας και κάθε φασισμού», ενώ υποστηρίζει ότι «κάθε δίλημμα κρύβει μέσα του ένα ‘’αν’’, κάθε απόφαση που δεν λήφθηκε, κρύβει μια διαφορετική εκδοχή της Ιστορίας». 

Στην ίδια συνέντευξη ο Γιαννιτσιώτης συγγραφέας- δημοσιογράφος (όπως λέει, επιλέγει «χωρίς διαπραγμάτευση» την πρώτη ιδιότητα) επισημαίνει πως στη διάρκεια της «κακής» πανδημίας προέκυψε η «καλή συνέπεια» της ανάγνωσης περισσότερων βιβλίων.

Ο Παναγιώτης Χανός προσκαλεί όλους, όσοι θελήσουν να υπογράψει τα βιβλία του, αλλά και όλους όσοι είναι απλώς εραστές της επικοινωνίας, του δημιουργικού διαλόγου και του καλού βιβλίου, την Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου στις 7.00 μ.μ. (Πεζόδρομος Γιαννιτσών/στον αύλειο χώρο του Πολύκεντρου), σε μια ξεχωριστή εκδήλωση που γίνεται για ΚΑΛΟ ΣΚΟΠΟ, προκειμένου να ενισχυθεί ο Σύλλογος Φίλων του Νοσοκομείου Γιαννιτσών.

Ολόκληρη η συνέντευξη έχει ως εξής:

Ερ: Πάνο, πόσο εύκολο είναι να γράψεις μέσα σε 3 μήνες ένα μυθιστόρημα; Να υποθέσω ότι έχει προηγηθεί δημοσιογραφική έρευνα για την συγγραφή του βιβλίου;

Απ: Καταρχάς Δημήτρη μου σε ευχαριστώ θερμά, όπως και το Karatzova.com για την ευκαιρία που μου δώσατε να επικοινωνήσω με τους συντοπίτες, τους φίλους μου, στα Γιαννιτσά όπου μεγάλωσα, αλλά και με ολόκληρο το νομό. Είναι μεγάλη χαρά για μένα. Ως προς το ερώτημα η απάντηση -όσον με αφορά- είναι μάλλον απλή: εντέλει όλα είναι δύσκολα και τίποτε δεν είναι. Εξαρτάται πόσο πάθος, πόσο πείσμα και πόση διάθεση έχεις να κάνεις αυτό που επιθυμείς.  Η συγγραφή του “ερωτευμένου καίσαρα” ήταν για μένα μια πρόκληση κι ένα προσωπικό στοίχημα. Εν έτει 2019 είχα ξεκινήσει να γράφω και ήμουν έτοιμος να ολοκληρώσω το πρώτο μου ιστορικό μυθιστόρημα με θέμα την ύστερη βυζαντινή περίοδο (λίγα χρόνια πριν και λίγα χρόνια μετά την άλωση), όταν διάβασα κάπου για ένα κάλεσμα συγγραφέων από την Εθνική Εταιρεία Ελλήνων Λογοτεχνών και την οργάνωση Πολιτισμού “Culture4all” με θέμα “Μόρια (της Λέσβου) 2.500 χρόνια ιστορίας”. Βρήκα συναρπαστική την ιδέα, να γράψω για ένα νησί (τη Λέσβο) και έναν τόπο (τη Μόρια) που “πολιορκείται” από κύματα απελπισμένων προσφύγων και μεταναστών και να τη συνδέσω με την ιστορία των ύστερων βυζαντινών χρόνων που ήδη δούλευα, είχα  κάνει εις βάθος έρευνα και κόντευα να ολοκληρώσω. Βέβαια το έμαθα λίγο αργά: η πρόσκληση έληγε στις 31 Οκτωβρίου και ήταν ήδη μέσα Ιουλίου!  Πήρα την τρελή απόφαση να το γράψω κι έβαλα στοίχημα με τον εαυτό μου να προλάβω την προθεσμία. Έβαλα στοίχημα και το κέρδισα! Προς μεγάλη μου έκπληξη το μυθιστόρημα (παρότι λόγω πίεσης χρόνου το αρχικό κείμενο είχε ορισμένες ατέλειες και λάθη, τα οποία στη συνέχεια διορθώθηκαν) διακρίθηκε από τους διοργανωτές ανάμεσα σε συνολικά 50 συμμετοχές. Βραβεύτηκε πρόσφατα σε μια εκπληκτική εκδήλωση παρουσία των τοπικών αρχών και εκατοντάδων βιβλιόφιλων που πραγματοποιήθηκε στο αρχαίο ρωμαϊκό υδραγωγείο της Μόριας της Λέσβου. Η αποδοχή του κόσμου στο ακριτικό νησί μου πρόσφερε τεράστια συγκίνηση και πολύ μεγάλη χαρά...

Ερ: Είσαι ικανοποιημένος από το αποτέλεσμα; Είναι έτσι όπως το ήθελες;

Απ: Απολύτως! Ύστερα από τις σχολαστικές διορθώσεις που έγιναν και την προσθήκη επιπλέον 80 περίπου σελίδων, που έπρεπε να προστεθούν, δεν θα ήθελα να αλλάξω ούτε μία λέξη. Για να είμαι ειλικρινής, σκοπός μου δεν ήταν να γράψω ένα μυθιστόρημα για να γίνω… συγγραφέας, αλλά να δημιουργήσω μια μυθιστορία που να έχει σοβαρό περιεχόμενο, να περιγράφει τις απίστευτες, άγνωστες πτυχές της ιστορίας (που ποτέ δεν μάθαμε στα σχολεία) να μεταφέρει στον αναγνώστη όλα όσα ανακάλυψα στη διάρκεια της ιστορικής και δημοσιογραφικής έρευνας που προηγήθηκε, να τον κάνει μύστη σε μία διαχρονική μυθιστορία η οποία κινείται σε δύο επίπεδα του χρόνου (στην Ελλάδα του 2023 και στο Βυζάντιο του 1453). Ήθελα παράλληλα να τον παρασύρει στην πλοκή του, να είναι ευανάγνωστο, να κυλάει σαν γάργαρο νερό, να μην τον μπερδέψει και να μην τον κάνει να πλήξει, ήθελα να το ζήσει, όπως το έζησα εγώ όταν το έγραψα. Έτσι επεδίωξα η πλοκή του να είναι συναρπαστική, να έχει ανατροπές, περιπέτεια και πολύ δράση, ώστε να μην μπορεί να προβλέψει ο αναγνώστης τι τον περιμένει στην επόμενη σελίδα που θα διαβάσει. Για τον λόγο αυτό προσπάθησα να μιμηθώ τη ζωή, την απρόβλεπτη, την αλλόκοτη και την αναπάντεχη, την ίδια την πραγματικότητα η οποία ξεπερνάει πάντοτε την πιο ξέφρενη υπόθεση, την πιο τολμηρή φαντασία. Είμαι περήφανος για τον “ερωτευμένο καίσαρα” όχι τόσο επειδή βραβεύτηκε, αλλά επειδή είναι ένα μυθιστόρημα που το έγραψα όπως ακριβώς ήθελα να το γράψω, όπως ακριβώς θα ήθελα να το γράψουν όσοι εντέλει θα το διαβάσουν. Τα καλά λόγια που ακούω από γνωστούς και άγνωστους φίλους μου που το διάβασαν, είναι το μεγαλύτερο βραβείο για μένα και η ύψιστη ηθική ανταμοιβή.  

Ερ: Ποιος ο πυρήνας του θέματος, ποιο το μήνυμα του βιβλίου σου. Τι θέλεις να περάσεις;

Απ: Ειλικρινά, ποτέ δεν μπήκα στον πειρασμό, δεν ήταν και δεν είναι στις προθέσεις μου ντε και καλά “να περάσω κάποιο μήνυμα”. Το μυθιστόρημα που έγραψα είναι ιστορικό και όχι… ηθικοπλαστικό και δεν θα μπορούσε να είναι (ηθικοπλαστικό), γιατί δεν πιστεύω ότι ο αναγνώστης μπορεί να χειραγωγηθεί, ούτε ότι ο συγγραφέας διαθέτει την υπέρτατη σοφία και το αλάθητο του Πάπα. Κατά τη γνώμη μου η συγγραφή δεν είναι  ευκαιρία για… ψυχανάλυση και ο συγγραφέας δεν πρέπει να ομφαλοσκοπεί, μόνο να μεταφέρει με τη γραφή του τις ιστορικές γνώσεις, τα συναισθήματα, τη φαντασία και τις ιδέες του, αφήνοντας ελεύθερο το πεδίο στον αναγνώστη ώστε να συμπεράνει και να προβληματιστεί. Στην πραγματικότητα το μήνυμα είναι ότι... δεν υπάρχει μήνυμα. Με αφορμή όμως τα άγνωστα ως τώρα ιστορικά στοιχεία που έρχονται στην επιφάνεια, ερωτήματα σαφώς και υπάρχουν! Με κορυφαίο ένα υπερρεαλιστικό (σουρεαλιστικό) ερώτημα σχετικά με την τύχη του τελευταίου Ρωμαίου (βυζαντινού) Αυτοκράτορα, του Κωνσταντίνου ΙΑ’ Δραγάση Παλαιολόγου. Ένα ερώτημα που εγείρεται με εργαλεία τη φαντασία, το στοιχείο  του τυχαίου  και έναν απόλυτο αυτοματισμό που έχει έναν και μοναδικό στόχο: να εκφράσει την καθαρή σκέψη, απαλλαγμένη από όλους τους περιορισμούς που επιβάλλει η λογική και οι ηθικές ή κοινωνικές προκαταλήψεις.

Ερ: Όπως γράφεις στο οπισθόφυλλο για το μυθιστόρημα, «γράφτηκε κυρίως ως ένα είδος ύμνου, μιας νοερής σπονδής, προς την πεισματώδη μάχη, την “ιερή” θυσία του Έρωτα για να νικήσει τον Θάνατο». Πιστεύεις ως άνθρωπος πως ο έρωτας κρύβει τόση δύναμη που μπορεί να νικήσει ακόμη και τον θάνατο; Πραγματικά πιστεύεις ότι μπορεί να νικήσει τον θάνατο;

Απ: Δεν το πιστεύω, το ξέρω! Όλοι μας το ξέρουμε, αλλά δυστυχώς τις περισσότερες φορές το λησμονούμε. Ο έρωτας είναι το ελιξίριο της αθανασίας, είναι η αληθινή απάντηση στο μεγαλύτερο αίνιγμα όλων των εποχών, στο αιώνιο ερώτημα του θανάτου. Ο έρωτας είναι ο Αθάνατος γι αυτό και πάντοτε ήταν, είναι και θα είναι ο αδυσώπητος εχθρός κάθε απολυταρχίας και κάθε φασισμού. Ο έρωτας είναι ο ανθός, που όταν καρπίζει οδηγεί στη δημιουργία, στη γέννηση, είτε στην πραγματική, είτε στη νοερή, στην πνευματική. Είναι τα σώματα, οι ψυχές μας τη στιγμή που ενώνονται, που γίνονται σάρκα και ψυχή ΜΙΑ, είναι το δέος των Θεών, η παρηγοριά και η εκδίκηση των θνητών, είναι οι μνήμες, είναι η παράδοση, τα λιμάνια και οι πατρίδες μας. Ο Θάνατος είναι ο θεριστής, αλλά ο Έρωτας είναι ο γεννήτωρ και ο καρπός του, τα παιδιά μας, είτε προέρχονται από το γενετικό μας υλικό, είτε από το πνευματικό μας DNA, συνεχίζουν την αλυσίδα της Ζωής. Εκεί όπου μεταφέρονται στο διηνεκές οι γνώσεις, οι ελπίδες, τα όνειρα μας, η ανθρωπιά μας, τα πάθη μας, από γενιά σε γενιά, από άνθρωπο σε άνθρωπο σαν μια ατσάλινη, θνητή αλυσίδα, μια νοερή ασπίδα θαρρείς, αδιαπέραστη, αλώβητη από κάθε θεϊκή βούληση και εγκόσμια κακία.

Ερ: Το μεγάλο θέμα στην ιστορία του βιβλίου είναι ένα «επικίνδυνο μυστικό, ένα ανομολόγητο, που καραδοκεί επί έξι αιώνες αθόρυβα και καρτερικά, στη χοάνη του Θρύλου και της Λήθης». Πώς οδηγήθηκες σ’ αυτήν την έμπνευση η οποία περιέχει μια συναρπαστική πλοκή τύπου “Νταν Μπράουν”;

Απ: Υπάρχει πράγματι όχι ένα, αλλά πολλά ανομολόγητα σε αυτό το βιβλίο, που οδηγούν, που καταλήγουν όλα στην αποκάλυψη ενός επικίνδυνου μυστικού. Στον “ερωτευμένο καίσαρα”, είναι ένα ναυάγιο το οποίο εξελίσσεται σε θρυαλλίδα που βάζει μπουρλότο στην πυριτιδαποθήκη της ιστορίας, μίας συγκεκριμένης ιστορίας που ξεκίνησε πριν 600 χρόνια και τελειώνει το 2023. Όμως στην πραγματικότητα η Ιστορία δεν τελειώνει, απλώς με την  σύμπνοια της συγκυρίας βάζει μια τελεία, κλείνει ένα κεφάλαιο και ξαναρχίζει από την αρχή. Ως προς την έμπνευση, θα έλεγα ότι βιώνω αυτό το διάστημα λόγω της συγγραφής, τόσο έντονα το ύστερο βυζάντιο, που όποιος διαβάσει το βιβλίο θα καταλάβει ότι o συγγραφέας είναι σαν να ζει ή έστω σαν να έχει ζήσει εκεί. Ως προς την πλοκή ο “ερωτευμένος καίσαρ” εκτός από ιστορικό μυθιστόρημα που περιλαμβάνει πολεμικές συγκρούσεις, μάχες και έντονη δράση, η αλήθεια είναι ότι ανήκει και στο είδος του μυστηρίου, έχει μια εξ αγχιστείας συγγένεια με τη γραφή του Νταν Μπράουν ή καλύτερα του Ουμπέρτο Έκο, με αστυνομική πλοκή που ξεδιπλώνεται σελίδα με σελίδα μέχρι να ξεκλειδώσει η αποκάλυψη αυτού του συγκλονιστικού μυστικού στο τέλος του βιβλίου. 

Ερ: Γιατί σε έχει συνεπάρει και σε έχει κάνει μέρος της η εποχή για την οποία γράφεις (Βυζάντιο, αδελφότητες, υπόγειες πολιτείες κ.λ.π.)

Απ: Με έχει σαγηνεύσει το Βυζάντιο για δύο λόγους. Ο ένας είναι διότι τριάντα χρόνια πριν, στη διάρκεια της προδιδακτορικής μου διατριβής για την “κοινωνική εξέλιξη και το ιστορικό μυθιστόρημα” στην Κοινωνιολογία της Λογοτεχνίας στο Πάντειο Πανεπιστήμιο, διαπίστωσα με παράπονο ότι στη διεθνή βιβλιογραφία, ενώ υπήρχαν εκτενείς αναφορές στη δυτική λογοτεχνία του μεσαίωνα, υπήρχαν ελάχιστες ή ασήμαντες αναφορές στη βυζαντινή μυθιστορία. Αυτό κέντρισε το ενδιαφέρον και την περιέργεια μου. Ο δεύτερος λόγος και ίσως ο πιο σημαντικός, είναι ότι εξαιτίας της Ελλησπόντιας καταγωγής μου (από τη Μάδυτου εκ του πατρός και από την Καλλίπολη εκ της μητρός μου), αλλά και λόγω μιας ανεξήγητης, ως τότε, εσωτερικής, πνευματικής μου παρόρμησης, ένοιωθα από πάντα περισσότερο Ρωμιός, πιο βυζαντινός δηλαδή, παρά νεο-Έλληνας. Έτσι άρχισα να μελετάω οτιδήποτε είχε σχέση με το Βυζάντιο, παλαιότερες και νεότερες πηγές, αναρίθμητα βιβλία που είχαν σχέση   ιδιαίτερα με την ύστερη περίοδο της αυτοκρατορίας, την περίοδο της παρακμής της. Όταν αποφάσισα να συγγράψω ήταν ήδη για μένα ένας κόσμος οικείος.

 Ερ: Πάνο, «τελικά… τα μικρά και ασήμαντα «αν» που ραδιουργούν αδιάλειπτα μέσα στο μεδούλι των καταστάσεων, των σχέσεων, των εξαρτήσεων και των συναισθημάτων… είναι αυτά που γράφουν την ιστορία»;

Απ: Συνήθως και αυτό συμβαίνει κυρίως στην εκπαίδευση, διδασκόμαστε για τους μεγάλους άνδρες, για τις μεγάλες μάχες, για τα κοσμογονικά γεγονότα, για τους μεγάλους έρωτες, χωρίς όμως να μαθαίνουμε τι προηγήθηκε για να φτάσουμε σε αυτά. Κυρίως όχι για το τεχνικό ή το κοινωνικό επίπεδο, αλλά καθαρά για το προσωπικό. Για τα διλήμματα, τις εσωτερικές ρήξεις, την ψυχική πάλη ανάμεσα στο «θέλω» και στο «πρέπει», ανάμεσα στο «σωστό» και στο «λάθος», ανάμεσα στο «καλό» και στο «κακό». Διλήμματα και ασήμαντα «αν» που απασχολούν όλους τους ανθρώπους, τόσο τους μεγάλους, όσο και τους μικρότερους πρωταγωνιστές ή κομπάρσους της Ζωής, της Ιστορίας και του Έρωτα. Για παράδειγμα ο Εφιάλτης θα πρόδιδε «αν» δεν είχε θαμπωθεί από το χρώμα του περσικού χρήματος; Ο Μάρκος Αντώνιος θα γλίτωνε από την τραγική του μοίρα «αν» δεν είχε ερωτευθεί παράφορα την Κλεοπάτρα; O Ρωμανός Δ’ Διογένης θα νικούσε στη μάχη του Μαντζικέρτ «αν» ήταν πιο καχύποπτος απέναντι στους στρατηγούς του που τον πρόδωσαν; Ο Ναπολέων θα έχανε στο Βατερλό «αν» έδινε τη μάχη χωρίς την αιμορραγική  κρίση που του προκάλεσαν οι 4ου βαθμού αιμορροΐδες του; O B’ Παγκόσμιος Πόλεμος θα είχε αποφευχθεί «αν» ο Χίτλερ αντί για την πολιτική είχε ασχοληθεί εντέλει με τη ζωγραφική; Η Ευρώπη θα ήταν ακόμη κάτω από τη σβάστικα «αν» ο Τσώρτσιλ μετά την πτώση της Γαλλίας, συνθηκολογούσε όπως τους ζητούσαν οι υπουργοί του με τη Γερμανία; Κάθε δίλημμα κρύβει μέσα του ένα «αν», κάθε απόφαση που δεν λήφθηκε, κρύβει μια διαφορετική εκδοχή της Ιστορίας. 

Ερ: Πως ήταν η συνεργασία σου με τον εκδοτικό οίκο, με δεδομένο τον “ριψοκίνδυνο χαρακτήρα του το περιεχόμενου του”, όπως έχεις πει χαρακτηριστικά;

Απ: Υπήρξε υποστήριξη δεν έχω παράπονο! Το μυστικό που κρύβει στις σελίδες του ο “ερωτευμένος Καίσαρ”, χωρίς να έχει σχέση με εθνικές ακρότητες και φανατισμούς, είναι ωστόσο μεγάλο και επικίνδυνο, ένα πολύ δύσκολο θέμα για να το διαχειριστείς. Για να είμαι ειλικρινής όταν το ολοκλήρωσα δεν ήμουν καθόλου βέβαιος ότι ήθελα να μπω στην περιπέτεια της έκδοσης, ότι ήμουν, αν θέλετε, επαρκώς ριψοκίνδυνος τουλάχιστον όσο οι ήρωες μου, ωστόσο μετά τη βράβευση του, ήμουν υποχρεωμένος ηθικά να το υποστηρίξω. Δέχθηκα τέσσερις προτάσεις από ισάριθμους εκδοτικούς οίκους. Τις άκουσα με ενδιαφέρον και επέλεξα αυτή που είχε τους καλύτερους όρους, αλλά κυρίως αυτή που “μίλησε” περισσότερο στη χημεία μου και στην καρδιά μου. Τον εκδοτικό οίκο 24γραμματα και τον εκδότη Γιώργο Δαμιανό ο οποίος έδειξε προσωπικό ενδιαφέρον για το βιβλίο μου και μεγάλη διάθεση να το υποστηρίξει και τον ευχαριστώ θερμά γι’ αυτό.

Ερ: Υπάρχει κάτι άλλο συγγραφικό για το μέλλον;

Απ: Ναι υπάρχει και είναι σε καλό δρόμο. Όπως ανέφερα στην αρχή ο “Ερωτευμένος Καίσαρ” αποτελεί τη συνέχεια (sequel) ή καλύτερα τη λεπτομέρεια μιας πολύ μεγαλύτερης σε όγκο και περιεχόμενο μυθιστορίας -την υπολογίζω σε τρία ή τέσσερα ακόμη πολυσέλιδα βιβλία- που η συγγραφή της βρίσκεται σε εξέλιξη και το πρώτο μέρος της, το πρώτο βιβλίο που θα ακολουθήσει ως προ-ιστορία (prequel) τον Ερωτευμένο Καίσαρα έχει σχεδόν ολοκληρωθεί. Η πλοκή της μυθιστορίας που θα ακολουθήσει διαδραματίζεται στο γεωγραφικό, ιστορικό, κοινωνικό και πολιτικό “θέατρο” της Νοτιοανατολικής και Κεντρικής Ευρώπης μερικά χρόνια πριν και μερικά χρόνια μετά την άλωση της Κωνσταντινούπολης, με πρωταγωνιστές, εκτός από τους φανταστικούς ήρωες και τις ηρωίδες που ζωντανεύουν στις σελίδες της, όλα  τα κεντρικά ιστορικά πρόσωπα της εποχής. Πρόκειται για την πιο θολή περίοδο της ελληνικής ιστορίας στο λυκαυγές του δυτικού μεσαίωνα και την ολοκληρωτική υποδούλωση του ελληνισμού στην Οθωμανική αυτοκρατορία. Έχει πολύ μεγάλο ερευνητικό ενδιαφέρον, διότι εκείνη την περίοδο ξεφλουδίζεται όλη η δομή της βυζαντινής κυριαρχίας και έρχονται στην επιφάνεια πάρα πολλά σημαντικά στοιχεία, πάρα πολλά σπουδαία, ασύλληπτα μυστικά. Μυστικά που μας περιμένουν όλους, να τα βρούμε και να τα αποκαλύψουμε γιατί μέσα από αυτά, μέσα από το προγονικό μας παρελθόν μπορούμε να μάθουμε το σήμερα, να μάθουμε για μας, για τα ταλέντα, τα πάθη και τα λάθη μας, να τα αποκαλύψουμε και γιατί όχι να τα “θεραπεύσουμε”, να περιορίσουμε όσα μας τυραννούν, μας βλάπτουν και μας πονάνε….

Ερ: Μαζί με την οικονομική κρίση, βιώνουμε έντονα και την πνευματική κρίση. Ζούμε σε μια χώρα που το αναγνωστικό κοινό μειώνεται όλο και περισσότερο. Που πιστεύεις ότι οφείλεται αυτό; Αισιοδοξείς για το μέλλον;

Απ: Ούτε αισιοδοξώ, ούτε απαισιοδοξώ, απλώς περιμένω τη συνέχεια, χωρίς να είμαι καθόλου βέβαιος για το τι μέλλει γενέσθαι. Εξάλλου δε νομίζω ότι μειώνεται το αναγνωστικό κοινό. Ο άνθρωπος διαβάζει σήμερα περισσότερο από ποτέ: τις πινακίδες στους δρόμους, τις τιμές των προϊόντων στις βιτρίνες, τα έγγραφα που πρέπει να διεκπεραιώσει, τις φορολογικές του δηλώσεις, τα σχόλια των άλλων και τα δικά του στο Facebook, στο Instagram και αλλού, τις εκθέσεις των παιδιών του στο σχολείο, τους υπότιτλους στις ξένες ταινίες, τις κλήσεις της Τροχαίας, ακόμη και τις ετικέτες των απορρυπαντικών στο μπάνιο! Διαβάζει παντού και για τα πάντα. Ποτέ άλλοτε στην Ιστορία του κόσμου οι άνθρωποι δεν διάβαζαν τόσο πολύ! Βεβαίως το θέμα είναι τι διαβάζει; Ευτυχώς, αν υπάρχει κάτι μαγικό, μοιραίο και ιερό στη Ζωή αυτό είναι αναμφίβολα η αλλόκοτη φύση της που ανατρέπει όλα τα σενάρια, που συντελεί συχνά στο να κερδίζονται μάχες που με τη λογική δεν θα έπρεπε να κερδηθούν. Ας πούμε, στη διάρκεια της «κακής» πανδημίας προέκυψε η «καλή συνέπεια» της ανάγνωσης περισσότερων βιβλίων. Μια συνήθεια που ελπίζω να συνεχιστεί ακόμη κι όταν η πανδημία θα έχει γίνει ανάμνηση.

Ερ: Συγγραφέας ή δημοσιογράφος Πάνο;

Απ: Σέβομαι τις πάνω από τρεις δεκαετίες της θητείας μου στη δημοσιογραφία, την τιμώ δεν την αποτάσσω, αλλά η προσχηματική αντικειμενικότητα της ειδησεογραφίας με έχει κουράσει. Προτιμώ τη γραφή της Λογοτεχνίας που είναι πιο συναισθηματική, πιο προσωπική, πιο ειλικρινής, πιο ανθρώπινη. Συγγραφέας λοιπόν, χωρίς διαπραγμάτευση.

Ερ: Τι είναι πιο κρίσιμο για τη συγγραφή ενός καλού και επιτυχημένου βιβλίου; Η φαντασία, Η καλή γραφή; Η επίμονη δουλειά; Η μελέτη;

Απ: Για να σας το περιγράψω όσο γίνεται πιο απλά η συγγραφή, όπως τουλάχιστον τη βιώνω, έχει μόνο δύο κανόνες: Ο πρώτος είναι η σπερματική ιδέα και ο δεύτερος η συνέπεια. Περί τίνος δηλαδή θέλεις να γράψεις και τη βούλησή σου να το γράψεις! Να παλεύεις με τα κείμενα χωρίς να κάνεις διαλείμματα και χωρίς να περιμένεις να σου έρθει η “έμπνευση” από έξω. Η αληθινή έμπνευση δεν έρχεται με επιφοίτηση από κάπου ψηλά, έρχεται μόνο με τη γραφή, μόνο με την προσπάθεια, μόνο όταν επιμένεις να γράφεις κάθε μέρα, όσο κουρασμένος κι αν είσαι, όποια διάθεση κι αν έχεις. Αν ξεπεράσεις αυτά τα εμπόδια, της συνήθειας και συχνά της οκνηρίας, ξεκλειδώνεις τις πύλες ενός καινούργιου κόσμου, του δικού σου σύμπαντος. Σε αυτό τον κόσμο η φαντασία κάνει κουμάντο κι όχι η λογική… ακόμη κι όταν γράφεις μυθιστορίες που βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε ιστορικά γεγονότα, σε ιστορικά πρόσωπα, όπως οι μυθιστορίες που μου αρέσει να γράφω. Μυθιστορίες που είναι ή θα μπορούσαν να είναι αληθινές! Τα ιστορικά στοιχεία δεν σε περιορίζουν, γίνονται τα θεμέλια του μυθιστορηματικού σου κάστρου, οι λίθινες πλάκες για να χτίσεις την ιστορία σου! Και είναι εντέλει η φαντασία, η δική σου φαντασία που δίνει πνοή στους ήρωες, που οικοδομεί από την αρχή μέχρι το τέλος το περίγραμμα και την ουσία ενός άλλου σύμπαντος, ενός εναλλακτικού κόσμου, του δικού σου κόσμου που σε παρασέρνει στη δίνη του.

Ερ: Ένα μήνυμα στους συντοπίτες σου ενόψει της παρουσίασης του βιβλίου σου στις 26 Σεπτεμβρίου…

Απ: Σε συνεννόηση με τις εκδόσεις μου (24γραμματα) προγραμματίζαμε μια σειρά παρουσιάσεων του “Ερωτευμένου Καίσαρα” αρχικά στη Θεσσαλονίκη, στη συνέχεια στην Κατερίνη, Βέροια, Σέρρες, Κιλκίς, Λάρισα κλπ.  Ωστόσο όταν η πρόεδρος του Συλλόγου Φίλων του Νοσοκομείου Γιαννιτσών, κυρία Μαρία Λαγομάτη, μου πρότεινε να κάνουμε στα Γιαννιτσά μια εκδήλωση/βιβλιοπαρουσίαση με κοινωφελή σκοπό, αποφάσισα ότι έπρεπε να κάνω κάτι, να προσφέρω το ελάχιστο στον τόπο μου. Έτσι κάνω την πρώτη -ουσιαστικά- παρουσίαση του βιβλίου μου (μετά τη βράβευσή του στη Λέσβο) στα Γιαννιτσά, στην πόλη που γεννήθηκα και μεγάλωσα. Για τον λόγο αυτό με μεγάλη χαρά και τιμή, ΣΑΣ ΠΡΟΣΚΑΛΩ ΟΛΟΥΣ, για όσους θελήσουν να υπογράψω βιβλία μου, αλλά και για όλους όσοι είναι απλώς εραστές της επικοινωνίας, του δημιουργικού διαλόγου και του καλού βιβλίου. Σας περιμένω την Κυριακή 26 Σεπτεμβρίου στις 7.00 μ.μ. (Πεζόδρομος Γιαννιτσών/στον αύλειο χώρο του Πολύκεντρου) να συζητήσουμε για τη λογοτεχνία, για τα σημαντικά πράγματα που δίνουν αξία στη ζωή μας, για τον έρωτα, για τον πόλεμο, για τα ανεξιχνίαστα μυστήρια, για την κοινωνική αλληλεγγύη και για την αγάπη προς τον συνάνθρωπο, σε μια ξεχωριστή εκδήλωση που γίνεται για ΚΑΛΟ ΣΚΟΠΟ, προκειμένου να ενισχυθεί ο Σύλλογος Φίλων του Νοσοκομείου Γιαννιτσών...