Νικόλαος Γκοτζαμάνης: Δημόσια υγεία στην Ελλάδα το 2025

Παρά τις τεχνολογικές εξελίξεις και τις αυξημένες επενδύσεις στον τομέα της υγείας η Ελλάδα το 2025 εξακολουθεί να αντιμετωπίζει σοβαρά και διαχρονικά προβλήματα στο δημόσιο σύστημα υγείας.
Οι ελλείψεις προσωπικού, η άνιση πρόσβαση στις υπηρεσίες υγείας και η χαμηλή ποιότητα σε ορισμένα νοσοκομεία συνεχίζουν να ταλανίζουν τους πολίτες και να υπονομεύουν το δικαίωμα στην καθολική υγειονομική κάλυψη.
Το εθνικό σύστημα υγείας (ΕΣΥ) λειτουργεί σε πολλές περιοχές της χώρας στα όρια της κατάρρευσης.
Ιατροί και νοσηλευτές εργάζονται με εξαντλητικά ωράρια, συχνά χωρίς επαρκή εξοπλισμό ή υλικά.
Οι προσλήψεις μόνιμου προσωπικού παραμένουν περιορισμένες ενώ πολλοί επαγγελματίες υγείας στρέφονται στον ιδιωτικό τομέα ή στο εξωτερικό.
Η ανισότητα μεταξύ των μεγάλων αστικών κέντρων και της περιφέρειας συνεχίζει να διευρύνεται.
Σέ πολλά νησιά και απομακρυσμένες περιοχές η πρόσβαση σε βασικές ιατρικές υπηρεσίες είναι σχεδόν ανύπαρκτη, ενώ οι διακομιδές προς κεντρικά νοσοκομεία συχνά καθυστερούν λόγω έλλειψης μέσων και προσωπικού.
Η κακοδιοίκηση, η αναποτελεσματικότητα και η απουσία ενός σύγχρονου ψηφοποιημένου συστήματος διαχείρισης, συνεχίζουν να προκαλούν καθυστερήσεις και ταλαιπωρία για ασθενείς και εργαζόμενους.
Παρά τις εξαγγελίες για ψηφιακό μετασχηματισμό του ΕΣΥ, οι περισσότερες δομές παραμένουν εξαρτημένες από χειρόγραφα αρχεία και χρονοβόρες διαδικασίες .
Ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα είναι η σταδιακή και άτυπη ιδιωτικοποίηση της δημόσιας υγείας.
Οι ασθενείς αναγκάζονται να στραφούν στον ιδιωτικό τομέα για να εξασφαλίσουν γρήγορη και αξιοπρεπή φροντίδα καταβάλλοντας υψηλά ποσά, ενώ οι ιδιώτες γιατροί καλύπτουν ολοένα και περισσότερα κενά του ΕΣΥ.
Η υποστελέχωση αποτελεί διαχρονική παθογένεια του Ελληνικού δημοσίου συστήματος υγείας, χωρίς βασικές ειδικότητες, χωρίς αγροτικά ιατρεία τα οποία είναι κλειστά λόγω έλλειψης προσωπικού.
Όλα συνθέτουν μία εικόνα επισφαλή για την υγειονομική κάλυψη του πληθυσμού ιδιαίτερα στην περιφέρεια.
Η πανδημία COVID -19 φώτισε τίς αδυναμίες αλλά και τη σημασία ενός ισχυρού δημόσιου συστήματος υγείας, ωστόσο η ανακούφιση των προβλημάτων δεν μπορεί να έρθει με αποσπασματικές κινήσεις, χρειάζεται συνολικό σχέδιο πολιτικής βούλησης και κοινωνική στήριξη.
Πρώτο βήμα είναι η δημιουργία ενός ολοκληρωμένου μηχανισμού παρακολούθησης των αναγκών σε ανθρώπινο δυναμικό.
Η Ελλάδα έχει ανάγκη από ένα δυναμικό μητρώο επαγγελματιών υγείας, τό οποίο να αποτυπώνει γεωγραφικές ελλείψεις, πληθυσμιακές ανάγκες και δημογραφικές τάσεις.
Παράλληλα οι προσλήψεις πρέπει να πάψουν να είναι σπασμωδικές ή προεκλογικές προγραμματισμένες τακτικές. Οι προκηρύξεις μόνιμου προσωπικού προσαρμοσμένες σέ κάθε περιφέρεια αποτελούν το θεμέλιο ενός σταθερού ΕΣΥ.
Η στελέχωση των δομών σέ απομακρυσμένες και νησιωτικές περιοχές παραμένει ελλιπής παρά τις ετήσιες εξαγγελίες.
Το πρόβλημα της υποστελέχωσης στο ελληνικό σύστημα υγείας είναι χρόνιο και πολυπαραγοντικό.
Οι βασικές αιτίες είναι: χαμηλοί μισθοί σε σύγκριση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες, δυσμενείς συνθήκες εργασίας π.χ. (ελλείψεις υποδομών, υπερωρίες χωρίς επαρκή αποζημίωση), μετανάστευση επιστημονικού προσωπικού στο εξωτερικό, δημοσιονομικοί περιορισμοί και ελλιπής σχεδιασμός προσλήψεων.
Η Ελλάδα έχει τη χαμηλότερη αναλογία νοσηλευτών ανά κάτοικο στην ΕΕ γεγονός που προκαλεί κατάρρευση της νοσηλευτικής φροντίδας.
Η υποστελέχωση επηρεάζει άμεσα την ποιότητα των παρεχόμενων υπηρεσιών υγείας.
Οι επιπτώσεις είναι: καθυστέρηση ραντεβού εξετάσεων και επεμβάσεων, μείωση του χρόνου φροντίδας ανά ασθενή, αύξηση θνησιμότητας από καθυστερημένη διάγνωση, ανασφάλεια των πολλών ειδικά σε απομακρυσμένες περιοχές.
Η κυβέρνηση και το υπουργείο υγείας προωθεί μέτρα αλλά υπάρχουν σοβαρές αμφιβολίες για την αποτελεσματικότητα τους.
Η δημόσια υγεία στην Ελλάδα το 2025 βρίσκεται σε κρίσιμο σταυροδρόμι, η πολιτεία καλείται να λάβει άμεσες και ριζικές αποφάσεις για την αναβάθμιση των δομών, την ενίσχυση του ανθρώπινου δυναμικού και την προστασία του δημόσιου χαρακτήρα της υγείας. Χωρίς στρατηγική διαφάνεια και πολιτική βούληση τα κακώς κείμενα του σήμερα θα συνεχίσουν να είναι οι παθογένειες του αύριο.

Νικόλαος Γκοτζαμάνης
Πρόεδρος του Εργατοϋπαλληλικού Κέντρου
Έδεσσας και Αλμωπίας