Ανομίες εμίαναν τα χέρια μου, πώς να τ’ ανοίξω
Κουστωδίες γεμίσανε τα μάτια μου, πού να κοιτάξω;
Γιοι των ανθρώπων, τι να πω;
Τα φριχτά σηκώνει η γης κι η ψυχή τα φριχτότερα!
@
Ναοί στο σχήμα τ΄ ουρανού
Και κορίτσια ωραία
Με το σταφύλι στα δόντια που μας πρέπατε!
Πουλιά το βάρος της καρδιάς μας ψηλά μηδενίζοντας
Και πολύ γαλάζιο που αγαπήσαμε
Άξιον Εστί- Ελύτης
“Ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού”…
…..Ονειρεύομαι μια ορθόδοξη κυριακάτικη θεία λειτουργεία όπου το εκκλησίασμα, γραμματιζούμενο ή μη, δεν έχει σημασία, με τη βοήθεια από μύστες ιεροψάλτες να βοηθούν το εκκλησίασμα να βγάλει τα σωθικά του ψάλλοντας ….Ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού….. κάτι σαν το Υπερμάχω Στρατηγέ τα νικητήρια, και , άγιος ο Θεός.
Στις μέρες μας, τέτοιο εκκλησίασμα φαίνεται πως είναι απίθανο να υπάρξει. Ποτέ δεν ξέρεις όμως. Αυτό το εκκλησίασμα δεν μπορεί να πάει εκεί. Το αυριανό, ίσως, να έχει διαβάσει και μετουσιώσει το Αξιον Εστί σαν κάτι το θεόπνευστο και ν’ αλλάξει ρότα. Υπάρχουν χριστιανοί ακόμα, και αυτοί δεν είναι λίγοι, που ισχυρίζονται ότι ο Θεοδωράκης είναι κομμουνιστής, άρα άθεος, όπως και πολλοί χριστιανοί που θεωρούν τον Ελύτη ειδωλολάτρη.
Τέτοια γράμματα έμαθαν, τέτοιες απαιδευσιές λένε.
Να όμως αγαπητοί συμπολίτες που η γλώσσα (μουσικής, φωνημάτων που γίνονται λέξεις) δεν είναι μόνο για επικοινωνία, για το σύρε κι έλα που λέμε, ε, τότενες που λένε στο χωριό μου, πάει χαράμι ο λόγος, όχι, ο λόγος είναι εργαλείο μαγείας, να κάτι τέτοιο, “ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού”, Ελύτης – Θεοδωράκης στην πιο γλυκιά τους ώρα, όπως ο Σολωμός ολομόναχος όμως, στους Ελεύθερους Πολιορκυμένους.
Τι να πεις! Τίποτα. Άκου συνάνθρωπε! Ξανά και ξανά, γιατί λίγο παρακάτω παραμονεύει το μεγαλοπρεπέστατο τίποτα και κανείς άγγελος δεν σου εγγυάται την αιωνιότητα. Κανείς. Η αλήθεια έναντι θανάτου δίδεται.
Κατά έναν παράξενο τρόπο, ενώ όλη η ελληνική σκέψη, η αρχαία, αλλά και η σύγχρονη είναι μια σπουδή πάνω στο θάνατο, η τέχνη προσπαθεί το αντίθετο. Αναζητεί την Αθανασία. Γι’ αυτό είναι η τέχνη. Αναποδιά θα το πεις, μοίρα ενός λαού που κάποτε χάραξε σωστά τις ράγες της ζωής με σοφό κλειδούχο, τι είναι αυτά τα πράγματα που έκανε και κάνει με την τέχνη, που άνθρωπος αν λογιέσαι δακρύζεις και αν είσαι πουλί και δει καναρίνι ή αηδόνι, στο άκουσμα του ……ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού…., είσαι αναγκασμένο ν’ αλλάξεις τις τρίλιες σου ή να στήσεις αυτί και να σηκώσεις το κεφάλι ψηλά.
Δεν είναι υπερβολή συμπολίτες, αλλά και αν κατά κάποιο τρόπο είναι, κακό πράγμα είναι η υπερβολή να δεχτείς μια μελωδία των ανθρώπων και να λες ότι είναι των αγγέλων. Ναι, λέει ο Ελύτης, και οι άγγελοι τραγουδούν ενίοτε, αν βλέπουν τους ανθρώπους που δοξάζουν τη ζωή την ατραυμάτιστη στους αιώνες.
Το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη είναι ένα τέτοιο έργο τέχνης παγκόσμιας εμβέλειας, πολύ πριν σκύψει από πάνω του ευλαβικά ο Μίκης Θεοδωράκης, αυτός ο κουζουλός Έλληνας και πολλούς στίχους του ποιήματος τούς δώσει φτερά με τη συμπαντική μουσική του και τους κολλήσει χαλκομανία στους αιώνες του ανθρώπινου συναισθήματος. Όχι αμελητέα προσπάθεια συμπολίτες, το συναίσθημα είναι το κυρίαρχο στον άνθρωπο, όπως και στην ποίηση, όπως στην τέχνη, όπως είμαστε όλοι μας. Ρίγανη είμαστε, όχι ατσάλι. Άλλο να σε ατσαλώνει η ζωή κι άλλο να γίνεσαι ατσάλι χωρίς λόγο. Δεν είναι το ίδιο. Άλλο ο απελευθερωτικός πατριωτικός πόλεμος κι άλλο ο εμφύλιος, άλλο να σου δείχνουν το φεγγάρι κι εσύ να κοιτάζεις το δάχτυλο κι άλλο να σου λένε ότι ο κάματος έχει το μεροκάματό του κι άλλο να το κάνεις σημαία χωρίς να γνωρίζεις που πατάς και που πηγαίνεις.
Αυτό το Λαϊκό Ορατόριο, το Άξιον Εστί, παρουσιάζεται στα Γιαννιτσά στις 13 Απριλίου, στο Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών, από το Αλεξάνδρειο Ωδείο Γιαννιτσών με εμπνευστή τον διευθυντή του, Ιωάννη Ανδρόνογλου.
Δικοί μας άνθρωποι παρουσιάζουν τούτο το παγκόσμιο ποίημα που από το κοχύλι πάει στο Αιγαίο, από την ελληνικότητα στην παγκοσμιότητα κι από κει στο…..Ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού και από τον ουρανό στο ατέρμονο Σύμπαν.
Το να καταπιάνεται μια τοπική κοινωνία με τέτοια έργα, δείχνει ως ένα σημείο το στοίχημα με τη ζωή. Μπορεί! Δεν μπορεί! Μα πώς μπορεί να γίνει αυτό, δεν προσεγγίζονται εύκολα τέτοια έργα! και άλλα πολλά ερωτήματα. Ο Ελύτης και ο Θεοδωράκης δεν έκαναν αυτή την πνευματική προσπάθεια για να πάρουν εισιτήριο για τον παράδεισο, δεν το έκαναν για πάρτι τους ούτε για τις μεγάλες σάλες. Για μας τους ταπεινούς το έκαναν και όσοι νογούν, νογούν.
Είναι στοίχημα για μια τοπική κοινωνία να “βουτά”, σε τέτοια μεγάλα παγκόσμια έργα, που ξεπερνούν την τοπικότητα και γίνονται ΤΟΠΟΣ.
Μερικά πράγματα στη ζωή μια φορά τα δοκιμάζει ο άνθρωπος, επανάληψη δεν μπορεί να υπάρξει ή αν υπάρξει θα είναι κάτι κατώτερο των προσδοκιών. Είναι σαν τον έρωτα που έχει σημαδέψει την αγάπη. Αν αστοχήσει, δεύτερη προσπάθεια δύσκολα πετυχαίνει στόχο.
Αυτό σημαίνει “καταπιάνομαι με την τέχνη”. Δύσκολα μια αστοχία ενός ζωγράφου μπορεί να καλυφθεί. Αν καλυφθεί, εύκολα μπορεί να αποκαλυφθεί. Το στοίχημα με το Αλεξάνδρειο Ωδείο Γιαννιτσών μπήκε. Τώρα αυτό το στοίχημα περνά στο λαό, στο ακροατήριο. Η μύηση όμως θέλει λοστρόμο αθώο και ναύτη πονηρό και ταυτόχρονα διαβασμένο. Ο αδιάβαστος θα πάει ...αδιάβαστος.
Μια φορά στα χίλια χρόνια γίνεται η αγάπη αιώνια
Να ‘χει τύχη, να ‘χει τύχη, η προσπάθεια να πετύχει.
Γι’ αυτό είναι η τέχνη. Ο ανθρώπινος έρωτας δεν μπορεί να συναγωνιστεί τον χάρτινο των μυθιστορημάτων. Αυτό δείχνουν οι αιώνες της γραφής.
Στις μέρες μας, τέτοιο εκκλησίασμα φαίνεται πως είναι απίθανο να υπάρξει. Ποτέ δεν ξέρεις όμως. Αυτό το εκκλησίασμα δεν μπορεί να πάει εκεί. Το αυριανό, ίσως, να έχει διαβάσει και μετουσιώσει το Αξιον Εστί σαν κάτι το θεόπνευστο και ν’ αλλάξει ρότα. Υπάρχουν χριστιανοί ακόμα, και αυτοί δεν είναι λίγοι, που ισχυρίζονται ότι ο Θεοδωράκης είναι κομμουνιστής, άρα άθεος, όπως και πολλοί χριστιανοί που θεωρούν τον Ελύτη ειδωλολάτρη.
Τέτοια γράμματα έμαθαν, τέτοιες απαιδευσιές λένε.
Να όμως αγαπητοί συμπολίτες που η γλώσσα (μουσικής, φωνημάτων που γίνονται λέξεις) δεν είναι μόνο για επικοινωνία, για το σύρε κι έλα που λέμε, ε, τότενες που λένε στο χωριό μου, πάει χαράμι ο λόγος, όχι, ο λόγος είναι εργαλείο μαγείας, να κάτι τέτοιο, “ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού”, Ελύτης – Θεοδωράκης στην πιο γλυκιά τους ώρα, όπως ο Σολωμός ολομόναχος όμως, στους Ελεύθερους Πολιορκυμένους.
Τι να πεις! Τίποτα. Άκου συνάνθρωπε! Ξανά και ξανά, γιατί λίγο παρακάτω παραμονεύει το μεγαλοπρεπέστατο τίποτα και κανείς άγγελος δεν σου εγγυάται την αιωνιότητα. Κανείς. Η αλήθεια έναντι θανάτου δίδεται.
Κατά έναν παράξενο τρόπο, ενώ όλη η ελληνική σκέψη, η αρχαία, αλλά και η σύγχρονη είναι μια σπουδή πάνω στο θάνατο, η τέχνη προσπαθεί το αντίθετο. Αναζητεί την Αθανασία. Γι’ αυτό είναι η τέχνη. Αναποδιά θα το πεις, μοίρα ενός λαού που κάποτε χάραξε σωστά τις ράγες της ζωής με σοφό κλειδούχο, τι είναι αυτά τα πράγματα που έκανε και κάνει με την τέχνη, που άνθρωπος αν λογιέσαι δακρύζεις και αν είσαι πουλί και δει καναρίνι ή αηδόνι, στο άκουσμα του ……ναοί στο σχήμα τ’ ουρανού…., είσαι αναγκασμένο ν’ αλλάξεις τις τρίλιες σου ή να στήσεις αυτί και να σηκώσεις το κεφάλι ψηλά.
Δεν είναι υπερβολή συμπολίτες, αλλά και αν κατά κάποιο τρόπο είναι, κακό πράγμα είναι η υπερβολή να δεχτείς μια μελωδία των ανθρώπων και να λες ότι είναι των αγγέλων. Ναι, λέει ο Ελύτης, και οι άγγελοι τραγουδούν ενίοτε, αν βλέπουν τους ανθρώπους που δοξάζουν τη ζωή την ατραυμάτιστη στους αιώνες.
Το Άξιον Εστί του Οδυσσέα Ελύτη είναι ένα τέτοιο έργο τέχνης παγκόσμιας εμβέλειας, πολύ πριν σκύψει από πάνω του ευλαβικά ο Μίκης Θεοδωράκης, αυτός ο κουζουλός Έλληνας και πολλούς στίχους του ποιήματος τούς δώσει φτερά με τη συμπαντική μουσική του και τους κολλήσει χαλκομανία στους αιώνες του ανθρώπινου συναισθήματος. Όχι αμελητέα προσπάθεια συμπολίτες, το συναίσθημα είναι το κυρίαρχο στον άνθρωπο, όπως και στην ποίηση, όπως στην τέχνη, όπως είμαστε όλοι μας. Ρίγανη είμαστε, όχι ατσάλι. Άλλο να σε ατσαλώνει η ζωή κι άλλο να γίνεσαι ατσάλι χωρίς λόγο. Δεν είναι το ίδιο. Άλλο ο απελευθερωτικός πατριωτικός πόλεμος κι άλλο ο εμφύλιος, άλλο να σου δείχνουν το φεγγάρι κι εσύ να κοιτάζεις το δάχτυλο κι άλλο να σου λένε ότι ο κάματος έχει το μεροκάματό του κι άλλο να το κάνεις σημαία χωρίς να γνωρίζεις που πατάς και που πηγαίνεις.
Αυτό το Λαϊκό Ορατόριο, το Άξιον Εστί, παρουσιάζεται στα Γιαννιτσά στις 13 Απριλίου, στο Πνευματικό Κέντρο Γιαννιτσών, από το Αλεξάνδρειο Ωδείο Γιαννιτσών με εμπνευστή τον διευθυντή του, Ιωάννη Ανδρόνογλου.
Το να καταπιάνεται μια τοπική κοινωνία με τέτοια έργα, δείχνει ως ένα σημείο το στοίχημα με τη ζωή. Μπορεί! Δεν μπορεί! Μα πώς μπορεί να γίνει αυτό, δεν προσεγγίζονται εύκολα τέτοια έργα! και άλλα πολλά ερωτήματα. Ο Ελύτης και ο Θεοδωράκης δεν έκαναν αυτή την πνευματική προσπάθεια για να πάρουν εισιτήριο για τον παράδεισο, δεν το έκαναν για πάρτι τους ούτε για τις μεγάλες σάλες. Για μας τους ταπεινούς το έκαναν και όσοι νογούν, νογούν.
Είναι στοίχημα για μια τοπική κοινωνία να “βουτά”, σε τέτοια μεγάλα παγκόσμια έργα, που ξεπερνούν την τοπικότητα και γίνονται ΤΟΠΟΣ.
Μερικά πράγματα στη ζωή μια φορά τα δοκιμάζει ο άνθρωπος, επανάληψη δεν μπορεί να υπάρξει ή αν υπάρξει θα είναι κάτι κατώτερο των προσδοκιών. Είναι σαν τον έρωτα που έχει σημαδέψει την αγάπη. Αν αστοχήσει, δεύτερη προσπάθεια δύσκολα πετυχαίνει στόχο.
Αυτό σημαίνει “καταπιάνομαι με την τέχνη”. Δύσκολα μια αστοχία ενός ζωγράφου μπορεί να καλυφθεί. Αν καλυφθεί, εύκολα μπορεί να αποκαλυφθεί. Το στοίχημα με το Αλεξάνδρειο Ωδείο Γιαννιτσών μπήκε. Τώρα αυτό το στοίχημα περνά στο λαό, στο ακροατήριο. Η μύηση όμως θέλει λοστρόμο αθώο και ναύτη πονηρό και ταυτόχρονα διαβασμένο. Ο αδιάβαστος θα πάει ...αδιάβαστος.
Μια φορά στα χίλια χρόνια γίνεται η αγάπη αιώνια
Να ‘χει τύχη, να ‘χει τύχη, η προσπάθεια να πετύχει.
Γι’ αυτό είναι η τέχνη. Ο ανθρώπινος έρωτας δεν μπορεί να συναγωνιστεί τον χάρτινο των μυθιστορημάτων. Αυτό δείχνουν οι αιώνες της γραφής.
0 comments:
Δημοσίευση σχολίου
Μη διστάσετε να προσθέσετε σχόλια στο δημοσίευμα που σας ενδιαφέρει.
Η εφημερίδα karatzova.com ενθαρρύνει τη δημόσια έκφραση των αναγνωστών της εφόσον τηρούνται οι βασικοί κανόνες δημοσιότητας που ορίζουν οι ελληνικοί νόμοι. Τα σχόλια εκφράζουν αποκλειστικά τον εκάστοτε σχολιαστή.