Μνημόσυνο Μακεδονομάχων Μεσημερίου Έδεσσας (φωτο)

Όπως κάθε χρόνο, και ας πέρασαν 118 χρόνια, την Κυριακή 5 Φεβρουαρίου 2023 στον Ιερό Ναό των Αγίων Αναργύρων της Κοινότητας Μεσημερίου Έδεσσας τελέσθηκε, με κάθε επισημότητα, το μνημόσυνο υπέρ αναπαύσεως των ψυχών των επτά μαρτύρων κατοίκων Μεσημερίου και Φλαμουριάς, οι οποίοι δολοφονήθηκαν σε ενέδρα Βούλγαρων Κομιτατζήδων, λίγο έξω από το χωριό, στις 2 Φεβρουαρίου 1905. Το μνημόσυνο οργανώθηκε από την Περιφερειακή Ενότητα Πέλλας, τον Δήμο Έδεσσας και τον Σύλλογο Απογόνων Μακεδονομάχων Εδέσσης Αλμωπίας.

Μετά το μνημόσυνο, εντός της Εκκλησίας, την καθιερωμένη ομιλία έκανε ο οικονομολόγος Σπυρίδων Βασιλειάδης, εγγονός της δασκάλας Αγγελικής Τσιώμη - Μεταλλινού η οποία την εποχή εκείνη υπηρετούσε στο Δημοτικό Σχολείο Μεσημερίου. Στην ομιλία του εξιστόρησε τα τότε γεγονότα όπως του τα αφηγούνταν, σαν παραμύθι και με θλίψη, η γιαγιά του. (Ολόκληρη η ομιλία και ένα ανέκδοτο ποίημα για τα γεγονότα υπάρχει σε συνημμένο αρχείο)

Ακολούθησε τρισάγιο και κατάθεση στεφάνων στον αύλειο χώρο της Εκκλησίας όπου βρίσκεται η προτομή του Ιερέα Παπαστογιάννη, ο οποίος ήταν ένας από τους άνανδρα δολοφονημένους.

Τον καθιερωμένο καφέ προσέφεραν, με πλούσια κεράσματα, οι γυναίκες του Μεσημερίου, σε αίθουσα του Δημοτικού Σχολείου Μεσημερίου.

Στις 12 το μεσημέρι δόθηκε η εκκίνηση του «8ου Αγώνα δρόμου μνήμης των Μακεδονομάχων Μεσημερίου Εδέσσης», μήκους 12 χιλιομέτρων, σε ανάμνηση της διαδρομής των δολοφονηθέντων από το Μεσημέρι στην Φλαμουριά και επιστροφή, για να συμμετάσχουν στις θρησκευτικές εκδηλώσεις της Υπαπαντής του Κυρίου. Ο αγώνας δρόμου οργανώθηκε από τη Δημοτική Κοινωφελή Επιχείρηση Δήμου Έδεσσας (ΔΗΚΕΔΕ), τον ποδηλατικό σύλλογο Έδεσσας «Αερωπός» και τον Ελληνικό Ορειβατικό Σύλλογο Έδεσσας. Παρά το έντονο ψύχος, συμμετείχαν 55 ενήλικες και 18 έφηβοι δρομείς σε μικρότερη διαδρομή.

Η ΗΡΩΙΚΗ ΔΑΣΚΑΛΑ ΤΟΥ ΜΕΣΗΜΕΡΙΟΥ ΕΔΕΣΣΗΣ

Σπύρος Βασιλειάδης

Οικονομολόγος

Θα σας διηγηθώ μια ιστορία. Μια ιστορία που μου έλεγε η γιαγιά μου όταν ακόμα ήμουν μικρό παιδί. Η ιστορία διαδραματίζεται σε ένα χωριό της σκλαβωμένης Μακεδονίας τα δύσκολα χρόνια του Μακεδονικού Αγώνα. Πρωταγωνίστριά της είναι μια δεκαοκτάχρονη δασκάλα που μετά την αποφοίτησή της από το Ανώτερο Παρθεναγωγείο Θεσσαλονίκης, διορίσθηκε στο δημοτικό σχολείο του χωριού αυτού. Οι δυσκολίες που είχε να αντιμετωπίσει ήταν τεράστιες, τα μέσα ελάχιστα, ενώ η βουλγαρική προπαγάνδα, ανάμεσα στα άλλα, είχε σαν στόχο της τον προσηλυτισμό της Ελληνικής νεολαίας. Η νεαρή δασκάλα θα έπρεπε να πολεμήσει όχι μόνον την προπαγάνδα αλλά την πείνα, το κρύο και την φτώχια των μαθητών της. Ζήτησε από την Ελληνική κυβέρνηση και κατάφερε να δίνονται στα ελληνικά σχολεία τρόφιμα για να αντέξουν οι μαθητές στις κακουχίες και να μην αναγκάζονται να σταματούν την φοίτησή τους ή ακόμα χειρότερα, να προτιμούν τα Βουλγάρικα σχολεία της περιοχής.

Ήταν μήνας Ιανουάριος, όταν ανέλαβε να διοργανώσει μια εκδρομή σε ένα γειτονικό χωριό που γιόρταζε ανήμερα της Υπαπαντής του Χριστού. Η νεαρή δασκάλα προετοίμασε την εκδρομή με μεγάλο ενθουσιασμό και ανυπομονούσε να έρθει η ημέρα που όλοι μαζί οι δάσκαλοι, ο ιερέας και οι πρόκριτοι του χωριού, θα επισκέπτονταν το γειτονικό χωριό. Την παραμονή της εκδρομής, αγγελιοφόρος την ειδοποίησε ότι την επόμενη μέρα θα έπρεπε να παρουσιαστεί στην πρωτεύουσα για να πάρει οδηγίες από τον επιθεωρητή δημοτικής εκπαίδευσης για θέματα σχετικά με την λειτουργία του σχολείου. Όπως καταλαβαίνετε, η απογοήτευσή της ήταν μεγάλη, όμως για αυτήν το καθήκον ήταν πάνω από όλα. Η εκδρομή έγινε και οι συμμετέχοντες, τριάντα περίπου άτομα, παρακολούθησαν την θεία λειτουργία, χόρεψαν, τραγούδησαν πατριωτικά τραγούδια, έφαγαν και ήπιαν. Σε ανταλλαγή προπόσεων όμως, το ποτήρι του ιερέα έσπασε ανεξήγητα και το κόκκινο κρασί χύθηκε στο τραπέζι, πράγμα που θεωρήθηκε “κακός οιωνός”. Μην ξεκινήσεις παπά μου, του έλεγαν αυτοί που τον φιλοξενούσαν. Ο παπάς όμως δεν τους άκουσε και δυστυχώς το κακό σημάδι επαληθεύτηκε. Στην επιστροφή, πίσω στο χωριό τους, έπεσαν επάνω σε ενέδρα Βούλγαρων κομιτατζήδων. Δόθηκε σκληρή μάχη με ανταλλαγή πυροβολισμών. Επτά 'Έλληνες, μεταξύ των οποίων και ο ιερέας, σκοτώθηκαν και ένας τραυματίστηκε. Η δασκαλίτσα ήταν πολύ τυχερή, η ίδια μιλούσε για θαύμα, αφού μια γυναίκα, που δεν οπλοφορούσε, είχε άγνοια του ανταρτοπόλεμου και δεν γνώριζε την περιοχή, θα ήταν εύκολος στόχος για τους κομιτατζήδες. 'Όταν ο πατέρας της έμαθε ότι η κόρη του είχε σωθεί, της έστειλε τηλεγράφημα που έλεγε: “Κόρη μου θάρρει, ο Θεός μαζί σου”. Την επόμενη μέρα παρουσία του Μητροπολίτη, προκρίτων, μαθητών και δασκάλων της πρωτεύουσας, έγινε η κηδεία των επτά Ελλήνων πατριωτών, σε κλίμα βαθιάς συγκίνησης. Τον επικήδειο ανέλαβε να εκφωνήσει η νεαρή δασκάλα που σώθηκε από τύχη. Μετά από αυτό το περιστατικό, η δασκάλα της ιστορίας μας ζήτησε από το Ελληνικό προξενείο της Θεσσαλονίκης και της δόθηκε, από τον στρατηγό Κωνσταντίνο Μαζαράκη-Αινιάν, περίστροφο, που έφερε πάντοτε μαζί της για αυτοπροστασία, ενώ με την μεσολάβηση του Μητροπολίτη της περιοχής, διμοιρία Τούρκων στρατιωτών, με εφόπλου λόγχη, την συνόδευε καθημερινά στην διαδρομή της, από το σπίτι προς το σχολείο και αντίθετα, δύο φορές την ημέρα.

Ήρθε η ώρα να σας αποκαλύψω τους πρωταγωνιστές αυτής της ιστορίας. Η νεαρή δασκάλα, που σώθηκε από καθαρή τύχη, ήταν η αείμνηστη γιαγιά μου: η Αγγελική Τσιώμου - Μεταλλινού, που υπηρέτησε με ηρωισμό, ενθουσιασμό και αυτοθυσία στο χωριό σας στην διάρκεια του Μακεδονικού Αγώνα (1904-1906). Φέτος τον Νοέμβριο, συμπληρώνονται 60 χρόνια από τον θάνατό της. Η Αγγελική ήταν η μοναδική γυναίκα που παρέλαυνε με το σωματείο των Μακεδονομάχων “Ο Παύλος Μελάς” στις εθνικές επετείους μέχρι τον θάνατό της.

Από το 1911 υπήρξε συγγραφέας, λαογράφος και συνεργάτης εφημερίδων και περιοδικών. Συλλογές λαογραφικού υλικού της βραβεύτηκαν από την Ακαδημία Αθηνών, τον Δήμο Θεσσαλονίκης και τον Αυτόνομο Οργανισμό Τουρισμού του Παλέρμο. Ο Δήμος Θεσσαλονίκης έδωσε προς τιμήν της το όνομά της σε οδό της πόλης, που βρίσκεται στην περιοχή της Νέας Ελβετίας. Στο «Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα» στη Θεσσαλονίκη υπάρχει προθήκη με την φωτογραφία, τα παράσημά της και άλλα προσωπικά της αντικείμενα.

Οι φονευθέντες, τα παλικάρια του χωριού σας, οι ήρωες Μακεδονομάχοι, που σήμερα, μετά από 118 χρόνια, τιμούμε την μνήμη τους, ήταν:

· ο ιερέας Παπαστογιάννης

· ο Στέργιος Γιαννάκης

· ο Κωνσταντίνος Ζαφειρίου

· ο Αθανάσιος Τρύπκος

· ο Τρύφων Θωμάς

· ο Νικόλαος Μπουζίνης

· και ο Κωνσταντίνος Κίτσος, από την Φλαμουριά

Ελπίζω, οι φωτογραφίες των επτά αυτών ηρώων, να κοσμήσουν, σε ειδικά διαμορφωμένο χώρο, το νέο «Γέσειο Μουσείο του Μακεδονικού Αγώνα» στην Έδεσσα.

ΑΙΩΝΙΑ Η ΜΝΗΜΗ ΤΟΥΣ

Ποίημα αφιερωμένο στους επτά δολοφονηθέντες πατριώτες κατοίκους του Μεσημερίου Εδέσσης

Εκεί πάνω στη βρυσούλα εις τα κρύα τα νερά

Τον Παπαστογιάννη σκοτώσαν τον καλόν μας τον Παπά

Και μαζί μ’ αυτόν σκοτώσαν τον Μουχτάρη τον Γιαννάκη

Και πολύ τον επαιδεύσαν τα σκυλιά από γινάτι

Εις το Πόδος είχε πάει ο καλός μας ο Παπάς

Τον λαόν να ενθαρρύνει και να δώσει τας ευχάς

Τον συνόδευε και ο Γιαννάκης ο καλός ο τσιουρπατζής

Όταν όλα τελειώσαν και ηθέλησαν να ρθούν

Κάθισαν να γευματίσουν και να φαν και να πιούν

Ο καλός παπάς σηκώνει το ποτήρι το κρασί

Για να πιεί να ευλογήσει και να δώσει την ευχή

Αίφνης όμως βλέπουν θαύμα ξαφνικό τρομακτικό

Το ποτήρι του παπά μας αίφνης γίνεται στα δυό

Χωρίς τις να το εγγίσει μέλλοντας να ευχηθεί

Τόσα τρίμματα να γίνει το ποτήρι στην στιγμή

Βέβαια μας προμηνύει κακό και οδυνηρό

Αχ παππά μου να μην φύγεις με ετούτον τον καιρό

Πρέπει για να περιμένεις και να πας με τον στρατό

Πριν συμβεί δυστυχημά τι και κανέν εξαφνικό

Ο παππάς μας δεν τ’ ακούει και κινάει στο λεπτό

Όταν όμως αίφνης φθάνει ταις βρυσούλες το νερό

‘Όπλα πίπτουν πάνω κάτω και τον ρίχνουνε νεκρό

Ήταν όπλα των ταρτάρων των Βουλγάρων το κακό

Δεν τους έφθασε που ρίξαν τα τουφέκια στην καρδιά

Και με λόγχες τους κεντούσαν δεξιά και αριστερά

Για να πιούν και να χορτάσουν και με αίμα τα σκυλιά

Εσκοτώσαν κι άλλους πέντε και αφήκαν ορφανά

Τον Θανάση τον καλόν μας, αδελφάκι του παπά

Κωνσταντίνον τον Βλαδίκα και τον Τρύφωνα Θωμά

Τον Νικόλαον Βουζίνη πατριώτην μας καλόν

Κωνσταντίνον δε τον Κίτσον απ΄το Πόδος το χωριό

Οι Βούλγαροι αιμοβόροι του χωριού Μεσημεριού

Ετολμήσαν και σκοτώσαν τον πατέρα του λαού

Που τους βάπτιζε και ηυλόγει τη δυνάμη του Θεού

Και τους έδιδε το Σώμα και το Αίμα του Χριστού

Ο Πρόεδρος                      Η Γραμματέας

Δημήτριος Γιουματζίδης    Μαρία Στόικου

Share on Google Plus